شبیه ترین جوان به پیامبر خوبان
قائم: سالروز ولادت حضرت علی اکبر(ع) روز جوان نام گرفت، انسانی از تبار پاکان که در سایه سار اطاعت از پروردگار به پاسداری از آرمان های والای دین اسلام پرداخت و با شهامت و ایثار خویش الگویی شایسته برای فرزندان این مرز و بوم شد، جوانانی که با سلاح علم و ایمان و اقتدا به ایشان توانستند در راه سازندگی کشور گام های موثری بردارند.
به گزارش قائم به نقل از خبر آنلاین حجت الاسلام حمید احمدی جلفایی، استاد حوزه و دانشگاه به بررسی شخصیت و جایگاه حضرت علی اکبر مقابل السلام بعنوان بزرگ ترین فرزند امام حسین مقابل السلام و نخستین شهید واقعه کربلا پرداخت. او ضمن اشاره به اختلاف اقوال موجود اظهار داشت: برخی حضرت علی اکبر مقابل السلام را دومین شهید، پس از فرزند مسلم دانسته اند و برخی نیز مانند المناقب ابن شهرآشوب او را بیستمین شهید گفته اند، اما در زیارت ناحیه مقدسه تصریح شده است که ایشان نخستین شهیدی است که در کربلا به شهادت می رسد: «السَّلَامُ عَلَیک یا أَوَّلَ قَتِیلٍ مِنْ نَسْلِ خَیرِ سَلِیلٍ مِنْ سُلَالَةِ إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیک وَ عَلَی أَبِیک.» سلام بر نخستین کشته از نسل بهترین دودمان از دودمان ابراهیم خلیل مقابل السلام. علی اکبر مقابل السلام؛ اولین پسر امام حسین مقابل السلام یا دومین پسر؟
او افزود: همین طور برخی منابع او را نخستین فرزند امام حسین مقابل السلام می دانند و برخی دیگر از منابع مانند شیخ طوسی، شیخ مفید، ابن طاووس حلی امام سجاد مقابل السلام را علی اکبر دانسته اند، ولی این گفته نه در بین قدما و نه در بین متأخرین معتبر دانسته نشده است. به نظر می آید منشأ این قول روایت صحیحی است که از ائمه اطهار علیهم السلام به ما رسیده است که در آن تصریح شده که امر امامت به فرزند بزرگ می رسد و ازآن جایی که امامت به امام سجاد مقابل السلام رسیده، پس ایشان نتیجه گرفته اند که امام سجاد مقابل السلام فرزند بزرگ تر امام حسین مقابل السلام بودند، اما = در خود روایت نیز اشاره ای شده است که این به شرطی است که فرزند بزرگ تر بی عیب و نقص باشد و در قید حیات باشد. ازطرفی در مورد برخی دیگر از فرزندان ائمه اطهار علیهم السلام، مانند امام صادق مقابل السلام نیز این اتفاق افتاده است؛ چونکه فرزند بزرگ ایشان عبدالله بن افتح، فرد معیوبی بوده و امام صادق مقابل السلام نیز بر امامت امام کاظم مقابل السلام تصریح کرده بودند. این پژوهشگر تاریخ درباب امامت امام سجاد و علی اکبر علیهماالسلام تاکید کرد: مورد امام سجاد و علی اکبر علیهمالسلام که هر دو هم شأن و هم رتبه بودند، باید گفت امام سجاد مقابل السلام تنها فرزند بزرگ حی و زنده امام حسین مقابل السلام بودند و پس امر امامت به ایشان رسید. این استاد حوزه افزود: کتاب های تاریخی بسیار معتبری از همان دوره های اولیه، مانند لباب الانساب، تاریخ طبری، ابن شهرآشوب، ابوالفرج اصفهانی، طبقات الکبری و... بر بزرگ تر بودن علی اکبر مقابل السلام تصریح دارند. در بعضی منابع مانند السرائر و یکی از نقل های طبری نیز فرزندان امام حسین مقابل السلام را که نام علی داشته باشند دونفر ذکر کرده اند: علی اکبر مقابل السلام که همان جوان شهید است و علی اصغر مقابل السلام که امام سجاد مقابل السلام است. این هم قول ضعیفی است، اما به نظر می آید در مقام یادکرد این گونه خطاب کرده اند، نه این که لزوماً دو فرزند باشد. احمدی جلفایی ضمن اشاره به شبهه ای درباب فرزندان پسر امام حسین مقابل السلام عنوان کرد: شبهه ای در کتاب اقبال آمده است که در یکی از زیارت های این کتاب به نقل از متخب طریحی بیان شده، وقتی به امام سجاد مقابل السلام سلام داده می شود، بعنوان علی اصغر از ایشان یاد می گردد؛ که گفته شد این اصغر بودن در مقایسه با علی اکبر مقابل السلام بیان شده است نه به معنای اصغر بودن حقیقی. علاوه بر این در انتساب این زیارت به معصوم خلل وجود دارد. از جانب دیگر سند این روایت، سند ضعیفی است و با عنایت به مطالعات نسخه شناسی و نسخه پژوهی نیز لفظ اصغر در متن اصلی نیامده است، اما تعدادی از حاشیه نویسان مانند شیخ طوسی، شیخ مفید یا سیدبن طاووس، با همان دیدگاهی که داشتند این لفظ را به آن افزوده اند. او با بیان اینکه با عنایت به نقل های معتبری که وجو دارد سه پسر با نام علی برای امام حسین مقابل السلام ذکر شده است: علی اکبر، علی اوسط و علی اصغر، تصریح کرد: عرب وقتی اسمی واحد را برای چند نفر می گذاشت، آنها را با عناوین اکبر، اوسط و اصغر و در مورد زنان با عناوین کبری، وسطی و صغری یاد می کرد. بنابر روایتی که در کتاب کافی آمده است، امام حسین مقابل السلام مطابق جریانی در پاسخ عده ای که به تعدد نام علی در فرزندان امام حسین مقابل السلام اعتراض می کنند، می فرمایند: من دوست دارم اگر صد فرزند هم داشته باشم و بتوانم، به جز نام علی برای آنها انتخاب نکنم؛ این مطلب بیان کننده آنست که تعداد فرزندان امام حسین مقابل السلام با نام علی زیاد بوده است. عده ای به این روایت اعتراض کرده اند که اگر چنین است، چرا امام حسین مقابل السلام نام تمام فرزندان خودرا علی نگذاشتند؟ ما در جواب می گوییم، امام حسین مقابل السلام در متن روایت نمی فرمایند "چنین کردم"، بلکه می فرمایند "دوست دارم چنین کنم"؛ در مقام عمل نیز بیشتر از سه فرزند را با نام واحد نمی نامیدند. این پژوهشگر تاریخ ضمن اشاره به قرینه دیگری که به صراحت نشان دهنده کوچک تر بودن امام سجاد مقابل السلام است، اظهار داشت: این قرینه، نقلی است که در مقاتل الطالبیین و نسب قریش از یزید یا ابن زیاد مطرح گردیده است که وقتی اسرا را در مقابل ایشان می آورند، از امام نامش را می پرسند و امام سجاد مقابل السلام می فرمایند نام من علی است. ابن زیاد یا یزید می گوید: مگر حسین چند علی دارد؟ خدا که علی را در کربلا کشت؟ امام سجاد مقابل السلام در جواب می فرمایند او برادر بزرگ تر من بود. شخصیت و خصوصیات حضرت علی اکبر مقابل السلام
این استاد حوزه در ادامه درباب شخصیت و خصوصیات حضرت علی اکبر مقابل السلام عنوان کرد: در وصف صفات حسنه علی اکبر مقابل السلام بعنوان یک شخص با کمال، نه فقط از زبان پدر ایشان که در بیان سایرین نیز توصیفاتی ذکر شده است؛ حتی خود معاویه نیز توصیفی درباب حضرت علی اکبر مقابل السلام دارد که در تاریخ نیز ثبت شده است: «از نظر من اولی ترین فرد به امر حکومت، علی فرزند حسین بن علی است؛ چونکه جدش رسول خداست و شجاعت بنی هاشم در اوست...» هرچند این توصیف در جهت برهم زدن اوضاع سیاسی و سلب حق حکومت از امام حسین مقابل السلام و حق حکومت قایل شدن برای علی اکبر بیان شده است، اما ستایشی ناخواسته از شأن و شخصیت ایشان است؛ چونکه نسب حضرت علی اکبر مقابل السلام از جانب مادر به طائفه ابوسفیان می رسد و مادر ایشان لیلا، خواهرزاده ابوسفیان بود. به همین خاطر است که در بعضی مصادر آمده است که در شب عاشورا تعدادی از طرف دشمن برای علی اکبر مقابل السلام امان نامه آوردند و ایشان به غیظ آمده و گفتند من خویشاوندی با رسول گرامی خدا صلی الله مقابل وآله وسلم را به خویشاوندی دیگری نمی فروشم. مادر حضرت علی اکبر مقابل السلام چه کسی بود؟
احمدی جلفایی درباب مادر حضرت علی اکبر مقابل السلام اظهار داشت: یکی از نقاط ابهامی در زندگی علی اکبر مقابل السلام وجود دارد، نام مادر ایشان است. عمده منابع تاریخی نام مادر ایشان را لیلا یا لیلی دختر ابی مره بن عروه بن مسعود ثقفی و جد مادری او را ام لیلا دانسته اند. برخی منابع تاریخی در مقام یادکرد از مادر ایشان، لیلا را با ام لیلا اشتباه گرفته اند و این دو نام را بجای یکدیگر به کار برده اند که این امر، ناشی از سهو این نویسندگان است. او اضافه کرد: برخی دیگر از منابع، مانند مناقب ابن شهرآشوب نام مادر علی اکبر را «بَرَّه»، به معنای زن نیکوکار عنوان کرده و او را دختر عروه بن مسعود ثقفی دانسته اند، اما با عنایت به نسبی که در این کتاب آمده و نسبی که در منابع معروف ذکر شده است، این نام و انتساب دارای اضطراب جدی است، مگر این که ما این نام را لقبی برای لیلا بدانیم؛ چنان چه این لقب برای خیلی از زنان معروف مکتب تشیع نیز به کار رفته است. همین طور کتاب طبقات کبری نام مادر علی اکبر را آمنه ذکر کرده است، ولی تصریح دارد که دختر عروه بن مسعود است؛ این را هم می توان لقب دیگری برای لیلا دانست. نویسنده کتاب صحیفه فاطمیه با بیان اینکه تعدادی از منابع مانند ارشاد شیخ مفید، مادر علی اکبر را دختر یزدگر سوم؛ یعنی شهربانو دانسته اند و نام مادر علی اصغر را ام لیلا دانسته اند، تصریح کرد: این خلاف معروف است و ظاهراً ناشی از آنست که این منابع علی اکبر را امام سجاد مقابل السلام می دانند و به همین خاطر نام مادر این دو را نیز این چنین مطرح کرده اند. ابوالحسن؛ لقب علی اکبر مقابل السلام
این استاد حوزه القاب حضرت علی اکبر مقابل السلام که در منابع ذکر شده است را چنین بیان نمود: در کتاب ارشاد مفید، لقبی به نام ابومحمد آمده است که به نظر اشتباه است و این لقبی از القاب امام سجاد مقابل السلام است و منشأ این خطا نیز همان علی اکبر نامیدن امام سجاد مقابل السلام است، اما در کتب دیگری مانند مقرم، سرائر، مقاتل الطالبیین و... لقب مشهوری که برای ایشان ذکر کرده اند، ابوالحسن است. سن علی اکبر مقابل السلام در هنگام شهادت
او درباب سن حضرت علی اکبر مقابل السلام هنگام شهادت با بیان اینکه در مورد سن ایشان نیز میان منابع اختلاف است، اظهار داشت: در بیشتر منابع مانند مقرم، سرائر، مقاتل الطالبیین که بصورت ادبی به این مسئله پرداخته اند، روز تولد ایشان 11 شعبان سال 33 هجری در دوره خلافت عثمان دانسته شده است که بر این اساس، در هنگام شهادت سن ایشان 28 سال خواهد بود و این قوی ترین قولی است که در مورد سن حضرت علی اکبر مقابل السلام وجود دارد. برخی دیگر از منابع ذکر کرده اند که ایشان 2 سال مانده به پایان خلافت عثمان متولد شده اند که این قول هم تفاوت چندانی با قول قبل نخواهد داشت. برخی دیگر از منابع نیز 25 سال و حتی منبعی مانند خوارزمی 18سال و ابن شهرآشوب ضمن این که قول 18 سالگی را مطرح می کند، از زبان عده ای ناشناس 25 سال را نیز بیان می نماید. همین طور بعضی نقل های بسیار ضعیف هم 11 و 12 سالگی را عنوان می کنند، اما قرائنی که در این مورد وجود دارد نشان دهنده آنست که سن حضرت علی اکبر مقابل السلام باید بیشتر از 23 سال باشد؛ چونکه امام سجاد مقابل السلام در کربلا 23 سال داشتند و حضرت علی اکبر مقابل السلام که از ایشان بزرگ تر لودند باید سنی بالاتر از 23 را داشته باشند. آیا علی اکبر مقابل السلام ازدواج کرده و صاحب فرزند بودند؟
احمدی جلفایی با بیان اینکه با عنایت به سنی که برای حضرت علی اکبر مقابل السلام بیان می شود، سؤالی که مطرح خواهد شد آنست که آیا ایشان در کربلا ازدواج کرده و صاحب فرزند بودند یا خیر؟، افزود: برخی منابع قدیمی بر این نکته که هیچ عقب و فرزندی از علی اکبر مقابل السلام نمانده است، تصریح دارند. بعضی نیز سخن این منابع قدیمی را حمل بر آن کرده اند که ایشان ازدواج نکرده بودند، اما می دانیم که سن ازدواج جوانان عرب مخصوصاً در بین بنی هاشم سن پایینی بوده است. چگونه امکان دارد علی اکبر مقابل السلام با این که 23 سال بیشتر داشته، ازدواج نکرده باشند؛ آن هم در شرایطی که برادر کوچک تر ایشان، امام سجاد مقابل السلام پیش از کربلا ازدواج کرده و فرزندشان امام باقر مقابل السلام بعنوان طفلی خردسال در کربلا حاضر بودند. در نتیجه ما از طرفی می دانیم سن ایشان در کربلا بیش از 23 سال است و از جانب دیگر می دانیم که فرزندی از ایشان نمانده است؛ با عنایت به این دو نکته حدس این است که ایشان ازدواج کرده بودند، هرچند که از همسرشان یادکردی نیست، اما به دلایلی یا فرزندار نشده بودند یا فرزندانشان از دنیا رفته بودند، اما این که از ایشان فرزندی به یادگار نمانده است، لزوماً به معنای ازدواج نکردن و یا سن پایین ایشان نیست و احتمالات مختلفی می تواند مطرح باشد. شبیه ترین فرد خلقاً و خلقا و منطقاً به رسول خدا
احمدی جلفایی با بیان اینکه مقام و منزلت و شأن علی اکبر مقابل السلام حکایت از تربیت مادر ایشان دارد و ما با پرداختن به شخصیت علی اکبر مقابل السلام به گوشه ای از زحمات و درجات مادر ایشان نیز پی خواهیم برد، عنوان کرد: مهم ترین خاصیت علی اکبر مقابل السلام همان است که امام حسین مقابل السلام در هنگام وداع با ایشان بر زبان آوردند: "خداوندا تو شاهد باش که من شبیه ترین فرد خلقاً و خلقا و منطقاً به رسول خدا را به میدان می فرستم". این استاد حوزه با بیان اینکه امام حسین مقابل السلام در این عبارت به سه بعد شخصیتی علی اکبر مقابل السلام می پردازند؛ ظاهر، خلق و خو و منطق، اظهار داشت: صفت دوم که به شباهت خلق و خو اشاره دارد، نشان از صفات و کمالات فراوان حضرت علی اکبر مقابل السلام است؛ به صورتی که امام حسین مقابل السلام می فرمایند ما وقتی مشتاق دیدار پیامبر خدا صلی الله مقابل وآله وسلم می شدیم، به چهره علی اکبر مقابل السلام نگاه می کردیم. عبارتی در زیارت ناحیه مقدسه در مدح علی اکبر مقابل السلام
او ضمن اشاره به یکی از عبارات وارده در زیارت ناحیه مقدسه عنوان کرد: عبارت دیگری که نشان از شأن و منزلت حضرت علی اکبر مقابل السلام دارد، عبارتی است که در زیارت ناحیه آمده است: «أَشْهَدُ أَنَّک أَوْلَی بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ أَنَّک ابْنُ رَسُولِهِ وَ ابْنُ حُجَّتِهِ وَ أَمِینِهِ حَکمَ اللَّهُ لَک عَلَی قَاتِلِک مُرَّةَ بْنِ مُنْقِذِ بْنِ النُّعْمَانِ الْعَبْدِی.» که در این عبارت از علی اکبر مقابل السلام بعنوان حجت و امین الهی نام برده می شود؛ او نخستین کسی است که به مبارزه با دشمن برمی خیزد و تا زمانی که زنده بود، از ارکان سپاه امام حسین مقابل السلام بود و در شهادت ایشان امام حسین مقابل السلام فرمودند: پس از تو دنیا ویران باد. حتی در راه کربلا، وقتی امام حسین مقابل السلام خبر از شهادت همه یاران می دهند، حضرن علی اکبر مقابل السلام می گوید: من بر دفاع از حق راضی هستم و تا پای شهادت خواهم ایستاد. ایشان همان کسی است که برای نخستین نمازی که در کربلا اقامه شد، اذان گفتند. /6262
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب