استاد اخلاق:
علامه حسن زاده به عالم توحید راه پیدا کرده بود
قائم: استاد اخلاق و شاگرد آیت الله حسن زاده آملی از استاد خود بعنوان دانشمندی یاد کرد که به عالم توحید راه پیدا کرده بود.
به گزارش قائم به نقل از ایرنا، آیت الله محمدباقر تحریری دوشنبه شب در آیین بزرگداشت مقام علمی و عملی مرحوم علامه حسن زاده آملی در مجموعه فرهنگی سرچشمه اظهار داشت: رسول خدا(ص) فرمود: نزد هر عالمی ننشینید و پیش دانشمندی تلمذ کنید که شما را از پنج نقیصه به پنج کمال برساند.
وی ضمن اشاره به ادامه روایت اضافه کرد: پیش عالمی بروید که شما را از شک به یقین برساند و مجالست با دانشمندی لازم است که انسان بتواند رنگ علمی بگیرد و همینطور پیش عالمی بروید که انسان را از ریا به اخلاص برساند. چون وادی خلوص وادی ورود در عالم توحید است.
تحریری اضافه کرد: علامه حسن زاده به عالم توحید راه پیدا کرده بود ولی نمی دانیم تا چه اندازه راه پیدا کرده بود. چون عالم توحید مراتبی دارد و با این صحبت ها نمی توان در مورد علامه سخن گفت.
وی اضافه کرد: در ادامه حدیث نبوی آمده است که پیش عالمی بروید که شما را از خودبزرگ بینی و عدم خضوع در مقابل حق به تواضع هدایت کند و شما را از فریب دادن خارج کند.
تحریری ضمن معرفی اجمالی شخصیت علامه حسن زاده در جنبه عقل نظری و عملی و همینطور جنبه اجتماعی، اظهار داشت: یکی از نمودارهای کلامی و عملی علامه همراهی با انقلاب و تجلیل خاص از امام خمینی و رهبر معظم انقلاب است که این انقلاب در راه حق است و امامین انقلاب پرچمدار ندای حق هستند.
شاگرد علامه حسن زاده آملی ضمن اشاره به آیه ۱۱ سوره مجادله در مورد درجات عالمان اظهار داشت: کسانی که خصوصیت اوتوا العلم را دارند طبق آیه ۵۲ سوره حج چون به حق رسیده اند می توانند نداهای الهی را از نداهای شیطانی تشخیص دهند و این مسئله مهمی است که انسان در راه علم، ثبات قدم داشته باشد.
علامه حسن زاده آملی در ساحت نفس مطمئنه سیر می کرد
در ادامه این مراسم شاگرد مرحوم علامه حسن حسن زاده آملی با پاسخ دادن به بعضی از شبهات مطرح شده در فضای مجازی اظهار داشت: علامه در ساحت نفس قدسی و نفس مطمئنه سیر می کرد.
حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه ضمن اشاره به جایگاه علمی و معنوی علامه اظهار داشت: به تازگی شبهاتی درباره جایگاه علمی علامه در فضای مجازی مطرح شده که یکی از این شبهات در ارتباط با مسائل سیاسی است.
وی اضافه کرد: برخی این گونه مطرح می کنند که علامه، دولتمرد نبود. چون تعابیری بلند را درباره رهبر انقلاب داشته و اهل تملق بوده است در حالیکه کسانی که این شیهه را مطرح می کنند توجهی به ساحت های نفس ندارند.
شاگرد مرحوم حسن زاده آملی همینطور ضمن اشاره به برخی مطالب کتاب معرفت نفس علامه اظهار داشت: برخی افراد در ساحت نفس اماره هستند که تملق نفس آنان هم اماره ای است. برخی نفس متخیله دارند که تملق آنان هم تخیلی است. برخی دارای نفس عاقله یا مطمئنه و راضیه و مرضیه دارند که مدح و ذم آنان بر مبنای ساحت نفسی آنان است.
خسروپناه افزود: عده ای چون در نفس اماره زیست می کنند تصورشان این گونه است که علامه که در نفس مطمئنه سیر می کرد، مدح و ذمش از نوع نفس اماره ای است.
وی اضافه کرد: علامه چشم برزخی داشت و می دانست رهبر انقلاب علاوه بز علم و تدبیرش که جهان را متحول کرده، اهل بندگی و سجود است.
این استاد حوزه اضافه کرد: علامه در ساحت نفس قدسی و مطمئنه سیر می کرد و می دید که رهبر انقلاب از چه جایگاه معنوی برخوردار می باشد. رهبر انقلاب از جوانی با اهل سلوک ارتباط داشت و بر سلوک توحیدی تاکید می کرد و علامه می دانست و بنابراین مدح علامه مدح نفس مطمئنه بود.
خسروپناه اظهار داشت: شبهه دیگری که مطرح شده این است که آیا علامه فیزیک مدرن یا شیمی یا ریاضیات جدید بلد بود درحالی که علوم قدیم را خوانده بود و آن علوم هم اکنون حیاتی ندارد و علامه به درد ۴۰۰ سال پیش می خورد.
وی اضافه کرد: اگر کسی چنین مطلبی را در دانشگاه آکسفورد انگلیس مطرح کند، او را از دانشگاه بیرون می اندازند. اشتباه این افراد این است که تعبیر علوم قدیم و جدید را به کار می برند در حالیکه اصطلاح علوم سنتی و علوم مدرن صحیح است. علوم مدرن از قرون ۱۶ و ۱۷ در غرب شکل گرفته ولی هنوز از آن به علوم مدرن یاد می کنند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: علوم سنتی به چند دسته تقسیم می شود که فلسفه و کلام و عرفان نظری مبتنی بر برهان است و برهان، قدیم و جدید ندارد. اگر هزار سال پیش مطرح شده باشد صحیح است و الان هم صحیح است.
خسروپناه افزود: برخی علوم سنتی شامل علوم تجربی مانند طبیعیات و طب است. باآنکه طب مدرن امروز مطرح است ولی منطق طب قدیم، تجربه است و الان بعضی از بیماری ها را طب مدرن نمی تواند درمان کند و اگر درمان کند، عوارض بسیاری دارد ولی طب سنتی می تواند همان بیماری ها را درمان کند.
وی اضافه کرد: در آلمان که بیشترین داروهای شیمیایی را تولید می کند برخی پزشکان داروهای گیاهی را بیشتر از داروهای شیمیایی تجویز می کنند.
این استاد حکمت و فلسفه اضافه کرد: در باب ریاضیات و هیات مدرن هم باید اظهار داشت که با مبانی جدید دستاوردهایی دارد ولی مبانی ریاضیات و هیات سنتی دو پیش فرض متفاوت با هیات مدرن دارد و الان میتوان با همین امکانات نام افزاری تقارنی میان آنها انجام داد.
وی ضمن اشاره به لزوم توجه به تاریخ علم اظهار داشت: این علوم سنتی جزو میراث تمدنی ماست و تاریخ علم جزئی از علم است.
خسروپناه به یکی دیگر از شبهات پرداخت و اظهار داشت: بعضی می گویند علامه حسن زاده یک عالم عزلت نشین بود که در گوشه منزل کتاب می نوشت یا در مسجد مشغول تدریس بود و نمی توان او را مردمدار دانست و درد مردم را نمی فهمید.
وی افزود: در این اوضاع کرونایی دیدید که مردم شهرستان آمل در تشییع پیکر علامه چه کردند و اگر پیکر علامه در قم یا تهران یا مشهد تشییع می شد جمعیت عظیمی حضور می یافت.
این استاد حوزه اضافه کرد: اگر یک عالم، خلوت نشین نباشد، اهل جلوت با خدا نمی گردد. اگر علامه حسن زاده ریاضت های شبانه نداشت که حسن زاده نمی شد. علامه را ریاضت های شبانه روزی به این مقام رساند ولی مردمدار بود و در خانه اش به روی همه باز بود.
این شاگرد علامه پیشنهاد کرد تا کسانی که می خواهند با آثار علامه آشنا گردند، کتاب های الهی نامه و معرفت نفس را مطالعه کنند و در مرحله بالاتر به مطالعه مباحث منطقی و فلسفی علامه بپردازند.
این مراسم با حضور خانواده علامه حسن زاده آملی و آیت الله جاودان و با سخنرانی آیت الله هادی عباسی خراسانی، آیت الله حسن رمضانی، آیت الله سید یدالله یزدان پناه، حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه و علیرضا قزوه و با اجرای نجم الدین شریعتی درحال برگزاری است.
علامه حسن زاده آملی در ۱۳۰۷ خورشیدی در قریه ایرا بخش لاریجان شهرستان آمل دیده به جهان گشود. در شش سالگی به مکتب خانه رفت، علاقه وی به درس و قرآن تا اندازه ای بود که در خردسالی تمام قرآن را به خوبی یاد گرفت. وی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه روحانی (حوزه علمیه) را در محضر روحانیونی همچون؛ محمد آقا غروی، عزیزالله طبرسی، شیخ احمد اعتمادی، عبدالله اشراقی و ابوالقاسم رجایی فرا گرفت. سپس به تهران آمد و در مدارسی چون مبارک حاج ابوالفتح و مدرسه مبارک مروی به فراگیری دانش پرداخت و نزد حاج میرزا ابوالحسن شعرانی طهرانی در حدود ۱۳ سال به تربیت و تعلیم پرداخت و فنونی را از قبیل علوم منقول، معقول، تفسیر، کتب قرائت و تجوید، کتب ریاضی و نجوم، تعلیم کتب مختلف و استخراج تقویم نجومی به دست آورد که تعلیمش چهار سال طول کشیده بود. حسن زاده آملی در ۲۲ مهر ۱۳۴۲ خورشیدی به قم رفت و در آنجا تحصیلات حوزوی خویش را به پایان رساند.
این عالم و فیلسوف برجسته و شهره جهان اسلام که به زبان های فرانسوی و عربی هم مسلط بود. آثار بسیاری در فلسفه، عرفان، ریاضی، نجوم، ادبیات فارسی و عربی دارد، همینطور بعضی از مهم ترین آثار فلسفی و عرفانی چون اشارات، شفا و شرح فصوص الحکم را تصحیح کرده و بر آنها شرح و حاشیه نگاشته است. به باور حسن زاده آملی، فلسفه و عرفان اسلامی در راه واحدی است و دین، فلسفه و عرفان، با هم هماهنگ است. او ادعای یونانی بودن فلسفه اسلامی را نادرست می داند؛ به این علت که فیلسوفان مسلمان، اندیشه های فلاسفه قبل از اسلام را عمق بخشیده و پخته اند. به قول یکی از شاگردان وی، حسن زاده بیشترین تاثیر را از ملاصدرا و ابن عربی گرفته است.
از جمله آثار فلسفی وی میتوان به الاصول الحکمیه، الحجج البالغه علی تجرد النفس الناطقه، النور المتجلّی فی الظّهور الظّلّی، ترجمه و تعلیق الجمع بین الرّأیین، ترجمه و شرح سه نمط آخر اشارات، تصحیح و تعلیق شفا، تصحیح و تعلیق اشارات، تقدیم و تصحیح و تعلیق آغاز و انجام، تقدیم و تعلیق راسله اتحاد عاقل به معقول، دررالقلائد علی غررالفرائد، دروس اتحاد عاقل به معقول، رساله اعتقادات، رساله العمل الضابط فی الرّابطی و الرابط، رساله ای در اثبات عالم مثال، رساله جعل، رساله رؤیا، رساله مثل، رساله نفس الأمر و... اشاره نمود.
در حقیقت باید نگاشته های این عالم فرزانه را به پنج دسته: تألیف مستقل، شروح، حواشی و تعلیقات، تصحیح آثار دیگران و رسالات تقسیم کرد. یکی از اولین آثار وی تصحیح و اعراب گذاری و تحشیه نصاب الصبیان است. ایشان همینطور علاوه بر این آثار، اشعار اثرگذار و جذاب به زبان طبری و فارسی در چارچوب دیوانی از خود برجای گذاشته است.
علاوه بر تالیف و نگارش کتاب های گوناگون، وی حدود ۱۷ سال به تدریس ریاضیات و هیات مشغول بود. حسن زاده بعد از سکونت در قم، ۱۴ دوره شرح منظومه، چهار دوره اشارات، یک دوره اسفار اربعه و چهار دوره شرح فصوص قیصری را تدریس کرده است. شرح تمهید و مصباح الانس هم همچون دیگر تدریس های وی است.
سرانجام این عالم فرهیخته بعد از سال ها مجاهدت علمی در سوم مهر ۱۴۰۰ خورشیدی در ۹۳ سالگی و بر اثر نارسایی شدید قلبی دیده از جهان فروبست. پیکر آن عالم ربانی روز اربعین در شهرستان آمل تشییع و در ششم مهرماه در روستای ایرای لاریجان به خاک سپرده شد.
آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در پیامی نوشتند: این روحانی دانشمند و ذوفنون همچون ی چهره های نادر و فاخری بود که نمونه های معدودی از آنان در هر دوره، چشم و دل آشنایان را می نوازد و توأماً دانش و معرفت و عقل و دل آنان را بهره مند می سازد. نوشته ها و منشأت این بزرگوار منبع پر فیضی برای دوستداران معارف و لطائف بوده و خواهد بود.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب