قائم فرهنگ مهدویت
قائم : فرهنگ مهدویت
در گزارش قائم مطرح شد؛

صاحب عروة غواص اقیانوس فقاهت و آتشفشان ناآرام در مقابل استعمار

صاحب عروة غواص اقیانوس فقاهت و آتشفشان ناآرام در مقابل استعمار

پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به جایگاه رفیع علمی آیت الله سیدمحمدکاظم یزدی صاحب کتاب العروه الوثقی اظهار داشت: این مرجع بزرگ، با روحیه ضداستعماری خود، همیشه پشتیبان مردم و اسلام بود.



حجت الاسلام محمد صادق ابوالحسنی در گفتگو با خبرنگار مهر، به مناسبت سالروز وفات آیت الله سید محمد کاظم یزدی (ره) صاحب کتاب «العروة الوثقی»، ضمن اشاره به اینکه وی یکی از بزرگترین فقهای شیعه است که در سپهر حوزه های علمیه تشیع می درخشد، اظهار داشت: اگر نگوییم فقیهی بی نظیر و تکرار نشدنی است، لااقل پدیده ای به غایت کم نظیر است. این شخصیت تاریخ ساز، بزرگ مردی فراتر از روزگار خویش بود که مجموعه ابعاد شخصیتی وی هنوز هم بعد از گذشت قریب ۱۰۵ سال از ارتحال او، ابعاد مختلف شخصیتی وی چندان که باید آشکار نگردیده است.
این پژوهشگر تاریخ اضافه کرد: شخصیت ذو ابعاد سید در قالب واژگان نمی گنجد. او به راستی غواصی متبحر در اقیانوس فقاهت بود و در عین حال همچون آتشفشانی ناآرام در مقابل استعمارگران روسی و انگلیسی خروشید و از حریم مسلمین محافظت کرد. در عرصه سیاسی مشروطه نیز در کسوت یک عالم هوشمند، ژرف نگر و دوراندیش ظاهر شد و تاریخ نشان داد که حزم و دوراندیشی او کاملاً به جا بوده است.
استاد حوزه علمیه ضمن اشاره به اینکه در بین فقهای طراز اول شیعه در تاریخ معاصر، صاحب عروة بر قلل مرتفع سطوح علمی قرار می گیرد، اضافه کرد: زمانی که سخن از آثار پر عیار عالمان بزرگ به میان می آید، کتاب گران سنگ او یعنی «العروه الوثقی» بر صدر می نشیند و اندیشه های ژرف وی، افق اذهان متفکرین را در می نوردد.
وی افزود: اگر نهضت مشروعه خواهی را اصیل ترین جریان سیاسی در عصر مشروطیت، به شمار آوریم، این قیام شیخ فضل الله نوری و قعود سید محمد کاظم طباطبایی (رضوان الله علیهما) بود که مشروطه مشروعه را رقم زد؛ قعودی که عین قیام بود و نیمه پنهان این خیزش عظیم گردید.
عظمت جایگاه علمی صاحب عروة الوثقی
حجت الاسلام ابوالحسنی ضمن اشاره به جایگاه علمی صاحب عروة و بیان عظمت علمی سید، خاطرنشان کرد: محور اول شناخت عظمت سید، گواهی بزرگان است. فقیه برجسته ای مانند آیت الله حاج آقا ضیا عراقی (صاحب کتاب نهایة الأفکار)، با این که از شاگردان بارز آخوند خراسانی (ره) بوده است ولی وقتی درباره اعلم علمای وقت از ایشان می پرسند، بی تأمل، صاحب عروة را معرفی می کند و مردم را به ایشان ارجاع می دهد.
وی افزود: آیت الله سید محسن حکیم، فقیه بسیار بارز و صاحب سبکی بود که خودش را از خیلی از علمای قدیم و از تمامی عالمان معاصر خود اعلم می دانست، اما ایشان به سیدابراهیم (نوه سید کاظم یزدی) می گوید: فقط جد شما از من اعلم بود! مرحوم حکیم، در کتاب مستمسک عروة الوثقی، که ۱۴ جلد است، کتاب عروة الوثقی سید را شرح داده و در مقدمه آن از سید با عبارات بلندی همچون: «سیدنا الاعظم، فخر الفقهاء المحققین السید کاظم الطباطبایی (اعلی الله مقامه)» تجلیل می کند.
پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به اینکه راه دوم اثبات عظمت علمی صاحب عروة برمبنای آثار بر جای مانده از ایشان است، اظهار داشت: مرجعیت علمی کتاب العروة الوثقی و سایر آثار او، بر منحصر به فرد بودن مؤلف کتاب، مهر تأیید می زند. کتاب العروه الوثقی یک مرجعیت علمی مهم در میان آثار فقهی دارد، بگونه ای که در تاریخ معاصر ما، مراجع عظام تقلید، شروع مرجعیت خودرا با حاشیه زدن بر این کتاب اعلام می کرده اند و به مرجعیت خودشان رسمیت می بخشیدند.
وی افزود: آیت الله سید محسن امین، صاحب موسوعه عظیم «اعیان الشیعه» می گوید: صاحب عروة از مشاهیر و بزرگان روزگار است که کتاب او چنان شهرتی یافته که بالاتر از آن شهرتی نیست. محدث قمی نیز این اثر را بزرگترین اثر قلمی سید می داند. شاید تا حالا قریب به ۵۰ شرح در مورد این کتاب نوشته شده است. آیت الله شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی استاد بزرگ امام خمینی (ره) در تقریری که بر کتاب عروه الوثقی دارد، تعبیر عجیبی را به کار برده و می نویسد: «لیس نبیّا و لکن له کتاب» یعنی مرحوم سید، نبی و پیغمبر نیست اما کتاب دارد!
روش علمی آیت الله سید محمدکاظم یزدی
پژوهشگر تاریخ اسلام سومین راه پی بردن به عظمت علمی و فقهی سید محمد کاظم یزدی را روش علمی او معرفی نموده و ضمن اشاره به امتیازات علمی سید و رمز ماندگاری آثار وی در مرحله تحقیق و تدریس، اظهار داشت: یکی از امتیازات مباحث سید، تفریع فروع و تشقیق شقوق تعجب آور او است که ابعاد پیدا و پنهان فروع فقهی را به خوبی نمایان می سازد. این امر، حاکی از اشراف کامل بر بحث فقهی و تسلط بر موضوعات و تمام زوایای فقهی از جانب او می باشد.
وی ضمن اشاره به تبحر خارق العاده سید در تنقیح موضوعات مختلف، خاطرنشان کرد: دسته بندی و نظم و انسجام فوق العاده در مباحث فقهی و اصولی است که در اثرات آن، در مقام تدوین، در کتاب عروة الوثقی و در مقام تدریس، در حاشیه بر فرائد الاصول کاملاً مشاهده می شود. همین نظم و دسته بندی دقیق سبب می شود که مباحث با هم خلط نشود و به خوبی از هم تفکیک گردد و علاوه بر شفافیت محل نزاع، یک دانش پژوه فقه، دقیقاً بداند که مطالب را بایستی در کجا پیگیری کند.
حجت الاسلام ابوالحسنی ضمن اشاره به جامعیت و پرداخت همه جانبه به مطالب بعنوان یکی دیگر از مزایای تحقیقی سید، اضافه کرد: آثار بجای مانده از او، حاکی از یک تتبع رشک برانگیز و وسعت میدان مطالعاتی دقیق است. وزانت تحقیق و تدریس سید و همین طور عوامل دیگری مانند شفاف سازی موضوعات و اصطلاحات، دقت و باریک بینی، بیان علمی مبانی و قواعد فقهی، ابتکار و نوآوری، روان نویسی و در عین حال مستند نویسی و اجتناب از طولانی کردن بی فایده و زیاده نویسی از خصوصیات آثار اوست. فقاهت عرف محور و عرف مدار سید محمد کاظم یزدی در تاریخ معاصر ایران جز بهترین نمونه های عرف شناسی است. حاشیة فرائد الاصول
تقریر مباحث درس آیت الله سید محمدکاظم طباطبایی یزدی که تبحر ایشان را در علم اصول به نمایش می گذارد.
تبحر سید در دانش اصول فقه
استاد حوزه علمیه با انتقاد از اینکه ما معمولاً سید را به نظر ورزی و نوآوری در دانش فقه می شناسیم اما باید بدانیم که ایشان در اصول فقه نیز بسیار فوق العاده بوده و آثار اصولی پر عیاری دارد، اظهار داشت: در زمره آثار سید، کتاب «اجتماع الامر و النهی» و «کتاب التعارض»، نشانگر دغدغه های اصولی اوست. کتاب التعارض بحث اصولی در ارتباط با تعارض روایات است. سید دارای نظرات خاصی نیز می باشد که در موضوع علم اصول خودرا نشان داده است.
وی ضمن اشاره به اینکه کتاب «حاشیه فرائد الاصول» که در واقع تقریرات درس خارج صاحب عروة در کتاب رسائل شیخ انصاری است، اظهار داشت: اشراف و توانمندی سید در علم اصول، مغفول مانده و تحت الشعاع معاصر بودن با آخوند خراسانی قرار گرفته است. در بحث حجیت ظواهر کتاب، حاشیه فرائد الاصول سید یزدی به ویژه در بخش تعبد به ظن، در نقد نظریات اخباریون و همین طور نقد میرزای قمی بسیار قوی ورود کرده است، که واقعاً بی نظیر است. بحث حجیت ظواهر کتاب از قوی ترین مباحث است که قابل استفاده برای قرآن پژوهان و اصول پژوهان می باشد.
مرحوم سید در جمع فرزندان و شاگرد خویش
از راست: شیخ محمدحسن بادکوبه ای (شاگرد سید یزدی)، سید احمد (فرزند سید یزدی)، آیت الله سید محمدکاظم یزدی، سید محمود (فرزند سید)، سید جواد (نوه سید یزدی و پدر سید عبدالعزیز طباطبایی)
شاگرد پروری آیت الله سید محمدکاظم یزدی
پژوهشگر تاریخ اسلام با بیان خاصیت مردم داری و شاگرد پروری سید بعنوان راه چهارم برای شناخت عظمت سید صاحب عروة، اظهار داشت: شاگرد پروری یکی از شئون عظمت علمی ایشان است که در این مورد تا حدود سیصد عالم و مجتهد بلندآوازه را در زمره شاگردان سید نام برده اند. شخصیت های عالی مقام و عالمان فاضلی که یکی از آنها سید ابوالحسن اصفهانی است. همچنین، سید محمدحسین آل کاشف الغطا؛ سید نجم الحسن (فقیه برجسته متنفذ هند) است که اجازه روایی از سید دارند.
وی افزود: از دیگر فقهای بلند مرتبه که از درس سید استفاده کردند، بایستی از مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم، حاج آقا حسین طباطبایی قمی، آیت الله بروجردی، مرحوم حاج شیخ محمد حسین غروی کمپانی و سید عبدالحسین شرف الدین و سید محسن امین نام برد.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه بزرگترین کتاب شناسان عصر ما و بزرگ ترین علمای علم کلام و امامت پژوهان، از شاگردان او هستند اظهار داشت: البته فیلسوفان و حکمای بزرگی مانند مرحوم کمپانی در درس سید زانوی ادب می زنند و حقیقتاً حوزه علمیه قم مدیون زحمات سید است که آیت الله بروجردی و حاج شیخ عبدالکریم حائری که امسال بعنوان یکصدمین سال هجرت ایشان به قم و احیای حوزه علمیه قم مطرح است، از نفس ایشان بهره بردند و چنین درخشیدند. مرحوم حاج سید محمد طباطبایی یزدی
فرزند ارشد سید که در اردوگاه جنگ با انگلیسی ها از دنیا رفت
سیره ضد استبدادی و ضد استعماری سید
حجت الاسلام ابوالحسنی با تکیه بر اینکه یکی از جلوه های مهم در سیره سیاسی صاحب عروة، مبارزات ضد استعماری و ضد استبدادی اوست، تصریح کرد: در جنگ جهانی اول استعمارگران انگلیسی در صدد تهاجم به جنوب عراق برآمده و برای در هم شکستن عراق و ضربه به امپراتوری عثمانی، بر مناطق فاو و بصره چنگ انداختند و آن مناطق را در سال ۱۹۱۴ میلادی اشغال کردند. در آن موقعیت سید به میدان جنگ با انگلیسی ها می آید و خشم انگلیسی ها را بر می انگیزد.
وی افزود: سید در صدور فتوای خویش، با وجود همه نامهربانی ها که از سلاطین عثمانی دیده شده بود، بعنوان مدافع حریم اسلام و حافظ منافع کلان اسلامی فتوا می دهد و به عشایر عراق نامه می نویسد در حالیکه عشایر عراق به شدت گوش به فرمان سید بودند بگونه ای که نفوذ ایشان در مردم عراق را حتی مرحوم آخوند خراسانی نداشته است.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه سید اعتقاد دارد هرچند شیعیان عراق، به شدت نسبت به حکومت عثمانی انتقاد دارند و رنجیده اند، اما جهاد برابر انگلیس در کنار عثمانی لازم است، اظهار داشت: اعتقاد سید بر این بود که در این دوراهی بین امپراتوری عثمانی و استعمار انگلیس که بر مملکت اسلامی حمله کرده است، امپراتوری عثمانی قابل ترجیح است و از آن دفاع کرد. وی حکم جهاد می دهد و اعراب و عشایر عراق را بر ضد استعمار انگلیس می شوراند و انگلیس را بسیار خشمگین می کند. انگلیسی های به خشم آمده بوسیله کاردار سفارت خود، سید را تهدید می کنند که سید در جواب آنها می گوید: «حتی اگر به گلوی من شلیک کنید، من به خواسته ناحق شما گردن نخواهم گذارد».
مرجعیت، یار و همراه مردم در سختی ها
پژوهشگر تاریخ معاصر ضمن اشاره به ایثار و پایداری سید و اهمیت مردم برای وی، اظهار داشت: در جریان مبارزه با استعمار انگلستان، پسر ارشد و نزدیکان خودرا به خط مقدم جبهه مقابله با استعمار می فرستد تا آنجا که فرزند وی در این راه فدا شده و به شهادت می رسد. زمانی که انگلیسی ها عراق را اشغال می کنند، کینه مردم نجف را به دل گرفته و آنجا را محاصره می کنند و مردم را در سختی و مشقت عجیبی قرار می دهند و جناب سید نیز که همراه با مردم در نجف حضور داشته و بسیار اذیت می شده است، در مقابل پیشنهاد خروج از شهر، جواب منفی داده و می گوید مردم نجف اهل و عیال من هستند، اگر قرار باشد نجفی ها آزار ببیند من نیز باید همراه با خانواده اینجا بمانم و همراه با آنها باشم و خون ما از آنها رنگین تر نیست. نهایتاً انگلیسی ها مجبور می شوند از ترس شورش شیعیان در سرتاسر جهان، دست از آزار مردم نجف بردارند.
حجت الاسلام ابوالحسنی در انتها اضافه کرد: از دیگر اقدامات ضد استعماری سید، تعامل با مرحوم آخوند خراسانی ضد موسیو نوز بلژیکی بود که ریاست کل گمرکات ایران را به عهده داشت. سید او را بعنوان عنصری ظالم در مقابل ملت ایران معرفی می کند و با صدور فتوای وجوب جهاد مقابل روس ها و دادن ضرب الاجل روسیه تزاری در اواخر دوران قاجاریه و با عنایت به نگاه سیاسی متعالی سید نسبت به جهان اسلام، ایشان بر ضد استعمار ایتالیا در ماجرای حمله به لیبی به میدان آمده و روحیه ضد استعماری و نگرش کلان و استعمارستیز خودرا بار دیگر به نمایش می گذارد. ایستادگی و شهامت صاحب عروة در مقابل حمله ایتالیا به لیبی، حمله انگلیس به عراق و حمله روسیه به ایران، از مواردی است که در تاریخ ثبت شده و در تارک مرجعیت شیعه درخشش داشته و افتخار آفرین است.

1400/02/09
14:42:18
5.0 / 5
1113
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۳ بعلاوه ۲