تلاش ها و تشكیلات امام عسكری(ع) در حبس و حصر
به گزارش قائم نتایج تلاش های امام حسن عسكری(ع) را برای آغاز عصر غیبت امام دوازدهم، در دو عرصه جست و جو كرد: « اقلیت آگاه، جامعه مُتشكل»
در مدت 28سال سن مبارك امام عسكری(ع) كه مصادف با حكومت شش تن از خلفای بنی عباس بود، درمحیط تربت نورانی مكتب پیامبر اسلام (ص)، شخصیتی رشد می كند كه توان پاسخ به معضلات جامعه شیعی را داراست.
درك شرایط تاریخی درمدت كوتاه شش ساله امامت آن حضرت، بسیار كمك می نماید تا تحلیل های عمیق تری از وضعیت جایگاه امامت ارائه شود. چنانكه به نقل ازصفحه 129 كتاب «الغیبه طوسی»، در مدت كوتاه شش ساله امامت آن حضرت كه در حبس و حصر و تحت نظر بوده، یكی از خدمتگزاران نقل می كند كه امام عسكری(ع) مجبور بودند هر دوشنبه و پنج شنبه خودرا به دارالحكومه معرفی كنند.
در چنین شرایطی اما تاریخ، از قدرت گرفتن شیعه در عراق آن زمان حكایت می كند. شیعیان با وجود فشار دستگاه حاكم بنی عباس در سرتاسر عراق عرب و عجم به صورت اقلیت پر قدرتی با یكدیگر و حتی امام خود در ارتباط بودند.
خیلی از این ارتباط ها ثبت تاریخی شده است. پرسش ها و نقل سوال ها و پیام ها و پاسخ ها از طرف امام (ع)، هم در شرایط سخت ارتباطی با دیگران، بوسیله ایجاد شبكه ای از وكلای موثق امام، فعال بوده است.
بعد از شهادت امام رضا (ع) و در زمانه ی حضرات امام جواد و امام هادی وامام عسكری(ع)، شرایط زندگی اهل بیت(ع) از طرف بنی عباس در تنگنایی گسترده قرار گرفت و همین موجب شد تا ائمه اسلام، برای ایجاد تشكیلات ارتباطی گسترده ای برای شیعیان در سرتاسر دنیای اسلام بیاندیشند. این تشكیلات ارتباطی، نوید دهنده یك تحرك عمومی در كنار پذیرش سختی ها و فشارها بود كه بعدها در تاریخ به نام « سازمان وكلا» معروف شد.
پیدایش رسمی تشكیلات وكلا و نواب دوده (ع) در میان شیعیان، فرصتی و پیام تمرینی برای اعلام زمانه غیبت امام دوازدهم شیعیان (عج) بود. در این روند فعال سازی تشكیلات شیعه، این اندیشه گسترش یافت كه می توان در كنار صبر، مقاومت و پایداری همراه با تقیه، از مبنای اصلی مكتب دور نماند. همین طور وكلا باید از طرف مقام عالی امامت (ع) مورد تایید و وثوق قرار می گرفتند تا راه دریافت اطمینان بخش برای خواص فراهم گردد.
شیعیان در روزهای امامت امام تحت نظر خود، یعنی امام عسكری (ع) حدودا مجبور می شدند كه معضلات و مشكلات ناشناخته فكری، عملی و اجتماعی خود را، بوسیله وكلای مورد اعتماد امام - كه دسترسی خاصی به ایشان داشتند یا در كنار نواب خاص تر به شاگردی می پرداختند- مورد پرسش قرار داده و پاسخ های مورد تایید اندیشه امامت را دریابند.
تعلیم شیعیان تحت نظرعالمان مورد اعتماد مقام امامت (ع) از ثمرات شیرین در دوران تلخ حصر امام عسكری (ع) است. تربیت برای رازداری و كوشش برای حفظ هویت واقعی دینی و سیاسی درعین زندگی به ظاهر همراهانه با جامعه، نوعی تلاش دستگاه عظیم شاگردان مكتب دوده (ع) بوده است.
فهرستی از وكلای مورد اعتماد
در لیست زیر كه از كتب تاریخی و روایی استخراج شده، نام بعضی از بزرگانی كه از محضر امام عسكری بهره ها برده اند و به مقام وكالت مورد اعتماد از جانب ایشان رسیده اند را اینگونه می توان مشاهده كرد:
- حسین ابن اشكیب سمرقندی صاحب كتاب (الرد علی الزیدیه)
- محمد ابن خالد برقی
- احمد ابن محمد برقی صاحب كتاب (المحاسن)كه شامل روایت امامان (ع) است
- احمد ابن اسحاق اشعری نماینده ویژه ومورد اعتماد امام(ع) در شهر قم
- احمد ابن محمد ابن مطهر كه مامور كارهای امام بود
- ابوهاشم داوود ابن قاسم جعفری از نسل جناب جعفر طیار واز بزرگان اهل بغداد كه امام جواد(ع) و امام هادی (ع)را نیز. درك كرده بود
- ابوسهل اسماعیل بن علی نوبختی بزرگ متكلین بغداد و صاحب كتاب انوار در تاریخ ائمه اطهار
- ابو عمر عثمان بن سعید عمری از بزرگان صحابه اهل بیت(ع)كه از سن یازده سالگی در خدمت امام هادی (ع)نشو ونما یافت و رابط و واسط میان امام هادی(ع)و امام عسكری(ع)وشیعیان بود و در زمان غیبت صغری توفیق پیدا نمود تا نایب اول امام عصر (عج) گردد.
این بزرگان حلقه اتصال جامعه گسترده و مظلوم شیعی با مقام امامت بودند. تحرك امام عسكری (ع) در تربیت و اعزام وكلا و گوشزد كردن جامعه شیعیان به این نكته كه حتی در زمان عدم دسترسی به مقام والای امامت می توان از بهره های معنوی باز نماند، بیان كننده اهتمام این امام بزرگوار برای فردای جامعه شیعه در عصر غیبت و انتظار امام غائب است.
یادآوری این منابع تاریخی و روایی برای دریافت ها و تحلیل های بیشتر و بهتر لازم است كه به شرح زیر تقدیم می شود.
منابع شناخت شاگردان
برای شناخت شاگردان امام عسكری به منابع زیر معرفی می شود:
- رجال النجاشی، ص ۴۴، ش ۸۸
- احمد بن اسحاق، نماینده ویژه امام عسكری مقابل السلام، مجله مبلغان، فروردین و اردیبهشت 1387، شماره 102
- منتهی الآمال، ج2، ص473.
- سید كاظم ارفع، سیره عملی دوده (ع)، ج13، ص43
- منتهی الآمال، ج2، ص 476
- سید كاظم ارفع، سیره عملی دوده (ع)، ج13، ص44
منابع شناخت شرایط
برای شناخت شرایط اجتماعی و سیاسی دوران امام عسكری و محدودیت و فشار بنی العباس، منابع زیر معرفی می شود:
- معارف، مجید. پژوهشی در تاریخ حدیث شـیعه، تهران، موسسه فرهنگی و هنری ضریح، ۱۳۷۶ ش، ص ۳۷۳
- الغیبه، طوسی، ص ۱۲۹، در بعضی نسخه ها «دار العامه» آمده كه گویا منظور همان «دار الخلافه» است.
امید است در پرتو مطالعات و تحقیقات بیشتر و عرضه عمومی آن، موجبات شناخت عمیق جامعه امروز و پاسخ به شبهات مربوط به عصر غیبت برقرار شود. * مدیر حوزه علمیه امام حسن مجتبی(ع) در لواسان
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب