سیمین دانشور، نویسنده ای که به خاطر فشار ساواک استاد تمام نشد!
قائم: به قول خودش مرحوم فروزانفر، مرا دوشیزه مشکین شیرازی می نامید تا اشارتی باشد به پوست آفتاب خورده جنوبی ام. سیمین تاج یا آنطور که ما می شناسیمش سیمین دانشور، زنی یکتا در ادبیات ماست.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ طاهره طهرانی: اسمش سیمین تاج بود، ولی به قول خودش «مرحوم فروزانفر، مرا دوشیزه مشکین شیرازی می نامید تا اشارتی باشد به پوست آفتاب خورده جنوبی ام.» سیمین تاج یا آنطور که ما می شناسیمش سیمین دانشور، زنی یکتا در ادبیات ماست.
سیمین دانشور متولد ۸ اردیبهشت ۱۳۰۰ در شیراز، در خانواده ای فرهنگی به دنیا آمد؛ پدرش محمدعلی دانشور پزشک و مشتاق ادبیات بود و مادرش قمرالسلطنه حکمت مدیر هنرستان دخترانه و نقاش بود، دخترعموی علی اصغر حکمت و سردار فاخر حکمت. شش فرزند داشتند، سه پسر به اسامی منوچهر، هوشنگ و خسرو و سه دختر به اسامی هما و سیمین تاج و ویکتوریا. در کتابخانه پدرش کتاب های زیادی بود و او آنها را خوانده بود، حافظ و سعدی و ناصرخسرو و بیهقی و… مدرسه مهرآیین می رفت و انگلیسی می دانست و با ادبیات جهان هم آشنا شده بود. ۱۶ سالش بود وقتی زمستان بی شباهت به زندگی ما نیست _اولین مقاله اش_در نشریه ای منتشر گردید. شاگرد اول کشور شد و دیپلم گرفت و با یک خواهر و یک برادر به تهران آمد، که یکی پزشکی خواند و یکی باستان شناسی، سیمین هم رفت سراغ ادبیات فارسی.
سیمین ۲۰ ساله، بعد از فوت پدر در رادیو تهران مشغول بکار شد، همکار شاملو و کسمایی بود. هفت سال پس از رادیو بیرون آمد و به روزنامه ایران رفت، سال ۱۳۲۸ هم دکترای ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران گرفت و رساله ای درباره ی زیبایی شناسی ادبیات قرن هفتم نوشت. سال قبلش نخستین مجموعه داستان کوتاهش را چاپ کرده بود؛ آتش خاموش. سال بعدش هم با مردی که باری در اتوبوس شیراز کنار دستش نشسته بود و همسفر شده بودند ازدواج کرد، جلال آل احمد. ازدواجی که باوجود همه مخالفت ها ۲۰ سال ادامه داشت، تا روز غروب جلال.
دانشور در شهریور سال ۱۳۳۱ با دریافت بورس تحصیلی از مؤسسه فولبرایت به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و در رشته زیبایی شناسی به مدت یک تا دو سال تحصیل کرد، و وقتی به ایران بازگشت به خانه ای رفت که جلال خودش نقشه اش را کشیده بود و ساخته بودش. همین خانه دزاشیب توی کوچه ارض. خانه ای حیاط دار و آجری در نزدیکی دربند و کوه های شمیران. نقشه خانه سیمین و جلال در دزاشیب که جلال آل احمد طراحی نموده است.
سیمین و جلال در یک کتاب همکاری داشتند، در سال ۱۳۵۱، کتاب چهل طوطی که ترجمه ای است از مجموعه ای از حکایت های هندی که لین یوتانکِ چینی، در کتابی به نام The Wisdom of India جمع کرده است. به جز این کار مشترک که سه سال پس از مرگ جلال انتشار یافت، هرچه می نوشت را به او نشان می داد، اما اجازه دخالت نمی داد.
سیمین دانشور از همان سال ۱۳۳۶ که بازگشت، مشغول تدریس بود. ابتدا در هنرستان و بعدها در دانشگاه تهران، جایی که ۲۰ سال درس داد ولی به خاطر مخالفت ساواک، تا وقت بازنشستگی اش هیچ گاه استاد تمام نشد. وی در مبارزات اجتماعی و فرهنگی فعالیت داشت، تا وقتی جلال بود با او و بعدها به تنهایی. در اولین انتخابات کانون نویسندگان ایران در فروردین سال ۱۳۴۷ _یکسال پیش از درگذشت جلال_ برگزار گردید، به عنوان اولین رییس این کانون برگزیده شد. در دوران فعالیت خود، به مسایل هویت زن ایرانی و جایگاه اجتماعی زنان در جامعه توجه ویژه داشت و در آثارش این موضوعات را به گونه ای عمیق بررسی کرد.
۱۸ مهرِ ۱۳۵۶ دانشور اولین سخنرانِ در شب های شعرِ گوته در باغِ انجمنِ فرهنگیِ روابطِ ایران-آلمان بود؛ که در جریان مبارزات منجر به پیروزی انقلاب به ده شب یا شب های گوته معروف شد. او گفتارِ خودرا با آیه ای از قرآن (ربِّ اشْرَحْ لِی صَدرِی…) شروع کرد و در باب هنر معاصر و رابطه اش با آزادی سخن گفت. در آن شب اخوان هم شعری خواند از کتاب دوزخ اما سرد. شب چهارم این ده شب حسین منزوی شعر «بانو» را قرائت کرد که بگفته خودش مخاطب این شعر سیمین دانشور بوده است. پوستر شب های نویسندگان و شاعران،
که نام دانشور به عنوان نخستین سخنران در آن نوشته شده است
او از برجسته ترین نویسندگان و مترجمان ایرانی و اولین زن ایرانی بود که بصورت حرفه ای به زبان فارسی داستان نوشت. مهم ترین اثر سیمین دانشور رمان سووشون (۱۳۴۸) است که نثری ساده و روان دارد و به ۱۷ زبان ترجمه شده است. این رمان از پرفروش ترین و تأثیرگذارترین آثار ادبیات داستانی ایران بشمار می رود و روایت مقاومت مردم است در مقابل انگلیسی ها. هرچند آتش خاموش اولین مجموعه داستانی به قلم یک زن ایرانی محسوب می شود، از سیمین آثاری چون غروب جلال (۱۳۶۱ منتشر گردید ولی بخش اولش به نام شوهرم جلال ۱۳۴۱ نوشته شده بود)، شهری چون بهشت (۱۳۴۰)، به کی سلام کنم (۱۳۵۹، تمام داستان های این کتاب قبل از انقلاب نوشته شده اند و موضوعشان مسایل سیاسی و اجتماعی دهه ۵۰ و اختناق حاکم است)، از پرنده مهاجر بپرس (۱۳۷۶ داستان هایی با مضمون انقلاب و جنگ)، جزیره سرگردانی (۱۳۷۲) نخستین کتاب از سه گانه او)، ساربان سرگردان (۱۳۸۰ دومین کتاب سه گانه) هم باقیمانده است. سومین این سه گانه کوه سرگردان نام داشت و ۱۳۸۶ به دست ناشر داد، که دو سال بعد طبق گفته ناشر کتاب مفقود شد. دانشور کار ترجمه هم می کرد و کتاب هایی از نویسندگانی مانند چخوف و جرج برنارد شاو را نیز ترجمه کرد. خانه سیمین و جلال
سیمین دانشور در سالیان پایانی عمر به خاطر بیماری نتوانست بنویسد، و عاقبت عصر روز ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ (برابر با ۸ مارس ۲۰۱۲) در ۹۰ سالگی در خانه اش در تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. او تا آخر عمر در همان خانه آجری که جلال ساخته بود زندگی می کرد. خانه ای که پس از مرگش محل سکونت خواهرش بود، و حالا در اختیار شهرداری است و تبدیل به موزه سیمین و جلال شده است.
منبع: qawem.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب