اعمال مخصوص لیلة الرغائب
به گزارش قائم، لیلة الرغائب یا شب آرزوها اولین شب جمعه از ماه رجب است که در روایات ماهِ خدا لقب گرفته و در بیان ارزش آن، فضائل بسیاری را ذکر کرده اند. بنابر روایات، در این شب درهای رحمت و مغفرت الهی به طرف بندگان گشوده شده است و عرشیان و فرشیان همه دعوت شده اند تا در ضیافتِ دعا و بزمِ نیایش زمینیان حضور به هم رسانند.
به گزارش قائم به نقل از ایسنا، پیامبر خدا صلوات الله ضد در حدیثی در باب بیان فضیلت بسیار ماه رجب فرموده اند: «از اولین شب جمعه ماه رجب غفلت نکنید که ملائکه و فرشتگان آنرا لیله الرغائب نامیده اند». در ادامه نگاهی می شود به اعمال مخصوص لیله الرغائب یا شب آرزوها.
لیله الرغائب چه شبی است؟
لیله الرغائب (برگرفته از واژه رغبت در زبان عربی به معنی: شب آرزوها) به نخستین شب جمعهٔ ماه مبارک رجب گفته می شود. در روایات و تعالیم اسلامی اینطور آمده است که در این شب، ملائک بر زمین فرود می آیند تا رحمت بیکران الهی را به انسان ها هدیه کنند. ماه رجب، اولین ماه از ماه های حرام و بنابر روایات ماهِ خدا و بهترین اوقات برای ابراز بندگی و عبادت و دعا و استغفار است و رحمت و مغفرت الهی در این ماه درحال نزول و ریزش بر بندگان است، به همین جهت هم هست که این ماه را رجب الاصب می گویند، چونکه ریشه صب، به مفهوم ریختن است. بنا بر تعدادی از روایاتِ رسیده، این شب، یعنی لیله الرغائب، شرافت و ارزش ماه رجب و شب جمعه، هر دو را در خود جمع کرده و ارزش و فضیلتی دوچندان دارد.
شیخ عباس قمی رحمه الله، در کتاب مفاتیح الجنان دربارهٔ این شب این گونه می نویسد: بدان که شب جمعه اول ماه مبارک رجب را، لیله الرغائب گویند و از برای آن اعمالی از حضرت رسول صلی الله با ذکر فضائل بسیار وارد شده که سید بن طاووس ضد الرحمه در کتاب اقبال و علامه مجلسی رحمه الله در اجازه نبی زهره، آنرا نقل کرده اند. همچون فضائلی که برای آن شب برشمرده اند اینست که به سبب شرافتِ بالای این شب، گناهان خیلی از بندگانی که اعمالِ خاص این شب را انجام دهند آمرزیده می شود.
همچون اعمال مخصوص لیله الرغائب، نماز مستحبی است که چنانچه انسانِ باایمان آنرا بخواند، بعد از مرگ و هنگامی که در قبر گذاشته می شود، خداوند متعال، ثواب و پاداش نمازش را به بهترین صورت نزد او می فرستد تا یار و همدم او شود و وی را از تنهایی و ظلمت قبر رهایی دهد.
اعمال لیله الرغائب
به نقل از پیامبر اکرم صلی الله، اعمالی برای این شبِ مبارک ذکر شده که عبارت است از:
نخستین پنجشنبه ماه رجب، در صورت امکان، روزه بگیرید و چون شبِ جمعه شد، درخلال نماز مغرب و عشاء، دوازده رکعت نماز مستحب بخوانید. به این صورت که هر دو رکعت به یک سلام ختم شود و در هر رکعت، یک بار سوره حمد و سه مرتبه سوره قدر و دوازده بار سوره توحید را بخوانید و زمانی که از نماز فارغ شدید، هفتاد مرتبه این ذکر را می گویید:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ (و علی آلِ مُحَمَّدٍ)؛ خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست.
سپس به سجده رفته و هفتاد مرتبه این ذکر را بگویید: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ؛ پاک و منزّه است آفریدگار فرشتگان و روح.
سپس سر از سجده بلند کرده و هفتاد مرتبه این ذکر را می گویید: رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ؛ پروردگارا! مرا بیامرز و بر من رحم کن و از آن چه که از من می دانی، درگذر، به درستی که تو خدای بلندمرتبه و بزرگ تر هستی.
آنگاه باردیگر به سجده می روید و هفتاد مرتبه این ذکر را می گویید: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ.
سپس حاجات و آرزوهای خویش را طلب کنید تا به اراده و مشیت خدای تعالی به آن برسید.
میرزا جواد ملکی تبریزی در باب اعمال این شب می فرمایند: شایسته است باتوجه به آیه «وَ إِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّهٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ حَسیباً»، و هنگامی که به شما درود گویند، شما درودی نیکوتر از آن، یا همانندش را پاسخ دهید؛ یقیناً خدا همیشه بر همه چیز حسابرس است. در این شب پرخیر و برکت، برای فرشتگان بسیار سلام و صلوات بفرستیم چونکه آنان در این شب حامل سلام و حسنات هستند برای بندگان.
فضیلت نماز لیله الرغائب
پیامبر گرامی اسلام در بیان فضیلت این نماز دوازده رکعتی فرموده اند که:
هر کس که این نماز مستحبی را بخواند، بعد از مرگ و در شب اول قبر، خدای تبارک و تعالی ثواب این نماز را با نیکوترین سیرت و زیباترین صورت و با چهره ای گشاده و روی منیر و با زبان فصیح به سمت او می فرستد. پس رو به آن شخص می گوید: ای حبیب من، بشارت بر تو باد که از هرگونه شدت و سختی نجات یافتی. هنگامی که میّت می گوید به خدا سوگند که من در تمام عمر، صورتی زیباتر از صورت تو ندیده ام و کلامی گواراتر از کلام تو نشنیده ام و بویی، بهتر از بوی تو نبوییده ام، تو کیستی؟ آن زیباروی چنین پاسخ می دهد: من پاداش همان نمازی هستم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به جا آوردی. امشب به نزد تو آمده ام تا حق تو را چنان که شایسته است، ادا کنم و یار و مونس تنهایی و ظلمت قبر تو باشم و ترس وحشت را از تو بردارم و هنگامی که در صور دمیده شود و محشر قیامت برپا شود، من بر سر تو سایه خواهم افکند.
اعتبار نماز لیله الرغائب
سید ابن طاووس رحمه الله در اقبال الاعمال این نماز را آورده است. وی قبل از نقل روایت پیامبر اکرم صلی الله که کیفیت این نماز ضمن آن، بیان شده، اینطور نوشته است: من آن نماز را در کتاب های عبادات به نقل از پیامبر اکرم صلی الله دیده ام و خودم نیز آنرا از برخی کتاب های راویان شیعه امامیّه رحمهم اللّه نقل می کنم.
منظور سید بن طاووس از این سخن اینست که روایت پیامبر درباره ی این نماز در کتاب های مربوط به عبادات سنی و شیعه آمده است و ایشان آنرا به نقل از یکی از کتاب های مذهب شیعه آورده است. ابراهیم کفعمی نیز در بلد الامین، این نماز را نقل کرده است و ایشان آنرا از کتاب اختیار المصباح الکبیر و ما اضیف الیه من الادعیه نوشته ابن باقی قرشی، علی بن حسین (قرن ۷ ق) روایت کرده است. البته این دعا در بخش اضافات ابن باقی آمده است یعنی بخشی که ابن باقی پس از نقل گزینش خود از کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی آورده است.
شیخ عباس قمی ضد الرحمه نیز در مفاتیح الجنان چنین نوشته: بدان که نخستین شب جمعه ماه رجب را «لیله الرغاب» (شب دلدادگان) می گویند و برای آن عبادتی با فضیلت بسیار از قول حضرت رسول صلی اللّه ضد و آله روایت شده که آنرا سیّد بن طاووس در کتاب «اقبال» و علاّمه حلی رحمه الله در «اجازه بنی زهره» نقل کرده اند.
فضیلت شب لیله الرغائب
در شب لیله الرغائب، ملائک از آسمان به زمین فرود می آیند و ساکن زمین می شوند و پِیکِ نیت های پاک بندگان خداوند می شوند تا بین آسمان و زمین پلی از حسنات و کهکشانی از اعمال خیر بندگان بسازند. سزاوار است علاوه بر انجام اعمالی که مربوط به این شب است و بهره مندی از آنها، فرصت نیل به حوائج و خواسته های به حق و آرزوهای دست یافتنی را غنیمت شمرد و از فیضِ رحمتِ آفریدگار بهره مند شد.
در جایی دیگر، رسول خدا صلوات الله در باب فضیلت و برکت ماه رجب فرموده اند:
«وَ لَکِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ أَوَّلِ لَیْلَهٍ جُمُعَهٍ فِیهِ [منه] فَإِنَّهَا لَیْلَهٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَهُ لَیْلَهَ الرَّغَائِبِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا مَضَی ثُلُثُ اللَّیْلِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا یَجْتَمِعُونَ فِی الْکَعْبَهِ وَ حَوَالَیْهَا وَ یَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ اطِّلَاعَهً فَیَقولُ لَهُم: یا مَلائِکَتی، سَلونی ما شِئتُم، فَیَقولونَ: رَبَّنا، حاجَتُنا إلَیکَ أن تَغفِرَ لِصُوّامِ رَجَبٍ، فَیَقولُ اللَّهُ تَبارَکَ وتَعالی: قَد فَعَلتُ ذلِکَ.»؛ از نخستین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید؛ چونکه شبی است که فرشتگان آنرا «لیله الرغائب» می نامند. این نامگذاری بدین سبب است که هنگامی که پاسی (یک سوم) از شب گذشت، هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین باقی نمی ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن گرد هم می آیند و آنگاه خداوند متعال به فرشتگان می فرماید که: ای فرشتگانم هر چه می خواهید از من طلب کنید، آنگاه ملائک عرض می کنند: حاجت ما اینست که از روزه داران رجب درگذری. پس خداوند تبارک و تعالی می فرماید یقیناً چنین کردم.
دعاهایی که طلب آنها در شب آرزوها مورد تاکید است:
دعای فرج و سلامتی امام زمان عجل الله؛ دعا برای فرج و سلامتی ایشان مایه استجابت و برآورده شدن سایر دعاها، نجات یافتن و رهایی از فتنه های آخر الزمان، آمرزش و مغفرت گناهان و موجب شفاعت آن حضرت در روز قیامت خواهد شد.
طلب هدایت و گام نهادن در راه مستقیم کنیم؛ آیه ۶ سوره فاتحه، «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ»؛ ما را به راه راست هدایت فرما؛ بهترین دعایی است که در طلب هدایت میتوان خواست. همان هدایت و راه صحیح و قرآنی که ریشه در سیره و سبک زندگی پیامبر اکرم صلی الله و خاندان عصمت و طهارت دارد و چه شبی بهتر از شب آرزوها که آرزوی هدایت و رسیدن به رستگاری کنیم؟
پذیرش توبه و مطیع امر خدا بودن را طلب کنیم: «رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِنَا أُمَّهً مُسْلِمَهً لَکَ وَأَرِنَا مَنَاسِکَنَا وَتُبْ عَلَیْنَا ۖ إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»؛ پروردگارا، دل ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را نیز امتی تسلیم و رضای خود بدار، و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفه بندگی را) سهل و آسان گیر، که تویی توبه پذیر و مهربان.
دنیا و آخرت نیکو را طلب کنیم؛ «وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَهً وَفِی الْآخِرَهِ حَسَنَهً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» و بعضی می گویند: پروردگارا! به ما در دنیا نیکی عطا کن! و در آخرت نیز نیکی مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار! تعالیم و آموزه های دینی هیچ گاه مخالف کوشش برای رسیدن به دنیای خوب و سالم نیست بلکه خود، طلب آنرا به بنده آموزش می دهد.
تقاضای بخشش از خداوند و رهایی از آتش جهنم: «الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» آنان که (به درگاه الهی) عرضه دارند: پروردگارا: (به کرم خود) گناهان ما ببخش و ما را از عذاب جهنّم نگاه دار.
طلب عاقبتِ نیک: از دعاهایی که در قرآن آمده، چنین برداشت می شود که یکی از بهترین دعاها، طلب عاقبت به خیری است، چنانچه در آیاتی این چنین آمده است که: «… فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ تَوَفَّنی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنی بِالصَّالِحین» ای آفریننده آسمانها و زمین! تو ولیّ و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران؛ و به صالحان ملحق فرما!»
به اجمال، هنگامی که میّت می گوید به خدا سوگند که من در تمام عمر، صورتی زیباتر از صورت تو ندیده ام و کلامی گواراتر از کلام تو نشنیده ام و بویی، بهتر از بوی تو نبوییده ام، تو کیستی؟ آن زیباروی چنین پاسخ می دهد: من پاداش همان نمازی هستم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به جا آوردی. امشب به نزد تو آمده ام تا حق تو را چنان که شایسته است، ادا کنم و یار و مونس تنهایی و ظلمت قبر تو باشم و ترس وحشت را از تو بردارم و هنگامی که در صور دمیده شود و محشر قیامت برپا شود، من بر سر تو سایه خواهم افکند.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان قائم در مورد این مطلب