گزارش قائم؛
شروع ایجاد نظام پژوهشی مسئله محور با رشته - استاد - محل
قائم: پژوهش کاربردی و نظام مسئله محور با بازبینی نظام سنجش و پذیرش دانشجوی ارشد و دکتری می تواند به تکمیل پروسه توسعه علمی کشور کمک نماید و تعیین ظرفیت با رشته - استاد - محل کلید این تغییر است.
خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: پژوهش های کاربردی و نظام مسئله محور در پژوهش یکی از با اهمیت ترین دروازه های توسعه علمی کشور است. در این میان بازبینی نظام سنجش و پذیرش دانشجو و توجه به کاربردی شدن و حل مسئله ضرورت امروز جامعه علمی و دانشگاهی کشور است. در دورانی که هزینه کرد برای امور پژوهشی سرمایه گذاری علمی شمرده می شود و لازم است انبوه مشکلات دیگر نه به روش های سنتی بلکه با دیدگاه علمی و دانشی حل شود و از ساده ترین تا پیچیده ترین گره های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به دست با کفایت علم و دانش گشوده شود باید بتوان از سرمایه انسانی تحصیلات تکمیلی ارشد و دکتری بهره گرفت. زمان آن فرارسیده است که با بازبینی در نحوه پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی به خاک خوردن پایان نامه ها در کتابخانه ها اختتام داده شود و تنها نیازهای واقعی و مسائل مبتلا به در زمینه پژوهش های دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد. دراین زمینه پژوهش های در مرز دانش نیز از طرف مراکز تحقیقاتی و مراکز کلان تصمیم گیری با نگاه ویژه دنبال شوند. بتازگی موضوع کاربردی بودن و حل مسئله در پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی مورد توجه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفته است.
از سه میلیون و ۱۸۲ هزار و ۹۸۹ دانشجو که سال قبل در دانشگاه های ایران تحصیل می کرده اند، ۵۱۳ هزار نفر معادل ۱۶.۱۳ درصد دانشجوی کارشناسی ارشد و بیش از ۱۴۷ هزار نفر معادل ۴.۶۳ درصد در دوره دکتری تخصصی و بیش از ۹۵ هزار نفر معادل ۳ درصد در دوره دکتری حرفه ای مشغول به تحصیل هستند برمبنای آخرین آمار در سال تحصیلی گذشته سه میلیون و ۱۸۲ هزار و ۹۸۹ دانشجو در دانشگاه های ایران تحصیل می کرده اند که از این میان، یک میلیون و ۹۹۰ هزار نفر یعنی ۶۳.۵۳ درصد کل دانشجویان در دوره کارشناسی درحال تحصیل بوده اند، ۵۱۳ هزار نفر معادل ۱۶.۱۳ درصد دانشجوی کارشناسی ارشد و ۴۳۶ هزار نفر معادل ۱۳.۷۱ درصد در دوره کاردانی و بیش از ۱۴۷ هزار نفر معادل ۴.۶۳ درصد در دوره دکتری تخصصی و بیش از ۹۵ هزار نفر معادل ۳ درصد در دوره دکتری حرفه ای مشغول به تحصیل هستند. دانشجویان دکتری تخصصی بیش از ۴ درصد کل دانشجویان سال قبل را می سازند و این به مدلول بیش از ۱۰۰ هزار پایان نامه دکتری است که مقرر است هر کدام به مسئله ای بپردازند. قاسم عمو عابدینی معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معتقد می باشد باید در ساختار پذیرش دانشجو و روش های پذیرش اصلاح صورت گیرد و فعالیت استادان باید در جهت رفع مشکلات کشور باشد برای اینکه اگر مقرر است تحولی در آموزش عالی کشور اتفاق بیفتد در این مجموعه اتفاق می افتد. معاون آموزشی وزارت علوم اشاره می کند پذیرش دانشجوی دکتری و ارشد به دو صورت می تواند صورت گیرد یکی این که بصورت حاکمیتی باشد، مانند فناوری های خط شکن که لازم است دانشجویان مستعد در این راه وارد شده و کادر سازی صورت گیرد. وی می افزاید: یکی مربوط به دانشگاه صنعتی است که باید با صنعت قرارداد بسته شود و عنوان مورد نیاز صنعت در دفترچه پذیرش سازمان سنجش آورده شود. باید برای یک کد، پروژه معرفی شود در این صورت است که دانشجو هم ارتباط با صنعت دارد و هم حقوق خواهد داشت. در طرح تحول باید استاد محوری شکل بگیرد. در زمینه گسترش و برنامه ریزی شوراهای تحولی شکل گرفته. این شورا تلاش می کند تمام کشور را معطوف به خود کند. باید دانشگاه ها ماموریت گرا شوند. قبل از این منصور کبگانیان قائم مقام ستاد علم و فناوری شورای انقلاب فرهنگی نیز یادآور شده بود که مقرر است وزارت علوم بخشنامه مربوط به پذیرش در تحصیلات تکمیلی را اصلاح نماید و دراین زمینه طرح کنکور پذیرش دانشجویان دکتری تخصصی به ستاد نقشه جامع علمی کشور ارائه می شود تا چاره ای جامع دراین زمینه پیش بینی شود. چونکه هنوز نوع پذیرش در تحصیلات تکمیلی سبب انتقاد دانشگاه های برتر است. بدین سان بنظر می رسد تغییر مهم در پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی در زمینه های مهم مسئله محور کلید خورده است. دکتر عبدالرسول پورعباس رییس سازمان سنجش آموزش کشور در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تغییر مهم در سنجش و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی اظهار داشت: شورای سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی مرجع اصلی تغییرات است و هر آنچه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی تصویب کند مبنای کار در پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی خواهد بود. وی با اشاره به نظرات متفاوتی که دراین زمینه ارائه می شود، اظهار داشت: دراین زمینه نظرات افراد باید بصورت مکتوب به شورای سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی ارائه شود و بعد از بررسی در صحن شورای سنجش و پذیرش مطرح می شود. اما نکته مهم این است که بعد از تصویب اطلاع رسانی می شود و زمان اجرای آنرا در شورا تعیین می نماییم. وی افزود: این طور نیست که هر تغییری انجام دهیم برای سال آینده رخ دهد. بلکه تغییرات آزمون ها باید در فرصت زمانی مناسب اطلاع رسانی شود تا داوطلبان آمادگی آنرا داشته باشند. پورعباس گفت: تغییرات در سطح آزمون های کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی هر زمان که مطرح شود و در نهایت تصویب شود یک سال پس از آن قابلیت اجرائی خواهد داشت. مصوبه ستاد ملی نقشه جامع علمی کشور در حوزه پذیرش ارشد و دکتری نیز در شورا درحال بررسی است.
یکی از تغییرات عمده سال آینده پذیرش دانشجوی ارشد و دکتری برمبنای «استاد پروژه محور» است به این معنا که استادی که پروژه دارد بیشتر دانشجو می گیرد. تغییر به اینگونه خواهد بود که ممکنست به این شکل تصویب نماییم که به هر استادی یک حداقل تعداد دانشجویی داده شود و تعداد بیشتر دانشجو به استادانی داده شود که ظرفیت پروژه ای بیشتری دارند رییس سازمان سنجش آموزش کشور اشاره کرد: یکی از تغییرات عمده سال آینده پذیرش برمبنای «استاد پروژه محور» است به این معنا که استادی که پروژه دارد بیشتر دانشجو می گیرد. تغییر به اینگونه خواهد بود که ممکنست به این شکل تصویب نماییم که به هر استادی یک حداقل تعداد دانشجویی داده شود و تعداد بیشتر دانشجو به استادانی داده شود که ظرفیت پروژه ای بیشتری دارند. وی اشاره کرد: بدین سان استادانی که گرنت بیشتری دارند می توانند تعداد بیشتری دانشجو داشته باشند و به پروژه های ملی کمک کنند. این تغییر در صورت تصویب نهایی در مورد پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد هم به همین شکل رخ می دهد. پورعباس تصریح کرد: سامانه نان که بمنظور ثبت نیازها و ایده ها از طرف وزیر علوم مطرح گردیده است نیز در راه پذیرش دانشجو قرار می گیرد. در حقیقت در این سامانه استاد پروژه ها را تعریف می کند و برمبنای آن پروژه ها ظرفیت پذیرش دانشجو به استاد داده می شود. بطور مثال در یک دانشگاه صنعتی ظرفیت دانشجو به شکل «رشته محل» نخواهد بود و به شکل «رشته - استاد - محل» تعریف می شود. رییس سازمان سنجش افزود: بدین سان در این تغییر استاد نقش ایجاد ظرفیت برای دانشگاه دارد و پژوهش هایی که پیمانکار محور است و مقرر است قسمتی از یک نیاز کشوری را مرتفع کند در دستور کار قرار می گیرد. رییس سازمان سنجش درباره توجه به علوم پایه در تعیین ظرفیت پذیرش دانشجو در زمینه تحصیلات تکمیلی نیز گفت: در بخش علوم پایه یک ظرفیتی داریم که دولت متقاضی آنست و در حقیقت نیازهای کشور است. اما می توان یک ظرفیت بین رشته ای تعریف کرد که قسمتی از آن یک رشته علوم پایه باشد و بخش دیگر فنی مهندسی و یا سایر رشته ها و دراین زمینه شورای سنجش و پذیرش دانشجو می تواند با هدایت تحصیلی و همین طور هوشمند سازی پروسه آمار و اطلاعات و همکاری با شورای گسترش دانشگاه ها، ظرفیت بین رشته ای در علوم پایه را میان دانشگاه ها بصورت مناسب توزیع کند. سامانه نظام ایده ها و نیازها با نام اختصاری نان بتازگی از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) رونمایی شده است و هدف از اجرای آن ایجاد نظام ملی نوآوری مبتنی بر ایجاد ارتباط مستقیم بین نیازهای جامعه، صنایع خصوصی دولتی و پژوهشگران، شرکت های دانش بنیان و خلاق، پارک های علم و فناوری و مراکز رشد خواهد بود. در این میان علاوه بر کاربردی کردن تحقیقات مراکز علمی با ایجاد بانک اطلاعاتی متمرکز زنجیره پژوهش فناوری و نوآوری تکمیل شده و با هدفمند و نیاز محوری کردن بخش مهمی از کارهای پژوهشی در جهت رفع نیازهای کشور در راه توسعه همه جانبه علمی قرار خواهد گرفت. با نگاهی به سامانه نظام ایده ها و نیازها (نان) مشاهده می شود که نیازها در رشته ها و گرایش ها بارگذاری شده و هر پژوهشگر می تواند به این نیازها دسترسی پیدا کند و در مقابل نهادها می توانند نیازهای خودرا اعلام کنند. در این سامانه تحقیقات کاربردی نیازمحور تعریف می شوند و با ایجاد عدالت پژوهشی نیازهای جامعه در دسترس دانشجویان، دانش آموختگان و اساتید قرار خواهد گرفت. همانطور که در شعار سال «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» تاکید گردیده است یکی از مواردی که می تواند در راه تحقق شعار قرار گیرد نیازمحور بودن پایان نامه ها و رساله ها است و بدین جهت تولید نیازمحور و مبتنی بر دانش و ارتباط مؤثر میان صنعت و دانشگاه و جامعه می تواند بخش عمده ای از این روند را تکمیل کند. مراحل ثبت ایده در سامانه «نان» شامل انتخاب نیاز، ثبت اطلاعات، تأیید اطلاعات و صدور گواهی است. فرآیندها و برآیندهای سامانه «نان» شامل موارد زیر است: - ایجاد طوفان فکری در کمک به حل مسائل کشور و جلوگیری از هدر رفت سرمایه ها در اجرای طرح های کلان - ارتباط با ساختار سیستم ثبت اختراعات و بورس ایده - انجام تحقیقات نیاز محور - آگاهی، طبقه بندی و اولویت بندی نیازهای واردات (گمرک)، صنعت، دولت، جامعه و رتبه بندی دانشگاه ها - افزایش اعتماد صنعت، دولت و جامعه به علم و دانش و ایجاد مطالبه اجتماعی ارتباط با دانشگاه ها - تدوین نظام مند و پویای اولویت های تحقیقاتی و ترسیم نقشه جامع نیاز – توانمندی، صنعتی – دانشگاهی کشور - امکان رؤیت، تحلیل، نقد و بهره گیری ایده – نیازها توسط عموم مردم و پایش و رتبه بندی پژوهشگران هم اکنون ۱۷۵۶۰۹۷ ایده، طرح، پیشنهاد و تعداد ۴۸۳۲ نیاز، حمایت، مسأله در سامانه قابل مشاهده می باشد. بدین سبب اگر پژوهشگران، پژوهشگران و دانشجویان ایده، طرح و پیشنهاد خاصی برای پژوهش، طراحی، تولید و خدمات مشخصی دارند.، اگر موضوع تحقیقاتی در جهت حل مسائل کلان ملی و اولویت های جامعه و صنعت دارند، اگر پیشنهاد خاصی جهت حل علم محور مسائل و لطمه های اجتماعی دارند، اگر دستاورد پژوهشی آنها (مقاله، کتاب، اختراع و …) در امتداد حل کاربردی نیاز خاصی قرار می گیرد، اگر تجربیات اجرائی یا محصول دانش بنیانی برای ارائه در اختیار دارند و اگر نظریه های علمی در جهت حل مسائل راهبردی و اساسی جامعه دارند می توانند آنرا در سامانه ثبت کنند. همین طور نهادهای مختلف دولتی و خصوصی اگر نیاز به پژوهش، طراحی، تولید و خدمات خاصی دارند، اگر نیاز به حمایت و سرمایه گذاری از عناوین تحقیقاتی مشخصی دارند، اگر نیاز به پشتیبانی از مسائل کلان ملی، اولویت های تحقیقاتی جامعه و صنعت دارند، اگر قصد پشتیبانی از حل علم محور مسائل اجتماعی (آب، محیط زیست، اعتیاد، طلاق و …) دارند، اگر قصد دارند مسأله حل نشده و موضوعات فراگیری را جهت هم اندیشی به اشتراک گذارند و اگر قصد حمایت و ترویج کرسی های آزاداندیشی و نظریه پردازی دارند می توانند از این سامانه بهره بگیرند. به گزارش قائم به نقل از مهر، در وضعیت فعلی، داوطلبان دکتری با شرکت در آزمون دکتری اگر نمره قبولی کسب کنند، تعداد کمی از آنها به دانشگاه های مربوطه متناسب با نمره قبولی مراجعه می کنند و سپس رد یا تأیید می شوند. بدین سبب درگیر کردن دانشجویان دکتری در نظام حل مسئله نمی تواند ساز و کار تعریف شده ای داشته باشد اما با تغییر نظام پذیرش دانشجوی دکتری، دانشجویان در پروسه تولید دانش بنیان قرار می گیرند و می توانند پس از فارغ التحصیلی در شرکت های دانش بنیان فعالیت کنند. باتوجه به قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور، پذیرش دکتری تخصصی در کشور برمبنای آموزشی پژوهشی است و طرح واره های دکتری پژوهش محور باید در جهت رفع یکی از اشکالات ملی باشد و به تصویب دستگاه اجرائی ذی ربط رسیده باشد. نکته مهم در این قانون این است که شورای سنجش و پذیرش دانشجو می تواند هر سه سال یکبار نسبت به اضافه کردن معیارهای دیگر و تعدیل حداکثر ۱۰ درصد معیارهای موجود اقدام نماید. زمان اعمال این تغییرات حداقل یک سال بعد از اعلام عمومی آنست. بدین سان بر طبق این قانون تغییرات نظام پذیرش دانشجوی دکتری باید در زمان مناسب اعلام گردد. بنظر می رسد باتوجه به روند مصوبات این حوزه تغییر نظام پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی از سال ۱۴۰۲ اجرائی شود.
منبع: qawem.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب