گزارش قائم؛
ایجاد نظام پژوهشی مساله محور با رشته - استاد - محل کلید خورد
پژوهش کاربردی و نظام مساله محور با بازبینی نظام سنجش و پذیرش دانشجوی ارشد و دکتری می تواند به تکمیل فرایند توسعه علمی کشور کمک نماید و تعیین ظرفیت با رشته - استاد - محل کلید این تغییر است.
خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: پژوهش های کاربردی و نظام مساله محور در پژوهش یکی از مهم ترین دروازه های توسعه علمی کشور است. در این میان بازبینی نظام سنجش و پذیرش دانشجو و توجه به کاربردی شدن و حل مساله لزوم امروز جامعه علمی و دانشگاهی کشور است. در دورانی که هزینه کرد برای امور پژوهشی سرمایه گذاری علمی به حساب می آید و لازم است انبوه مشکلات دیگر نه به روش های سنتی بلکه با دیدگاه علمی و دانشی حل شود و از ساده ترین تا پیچیده ترین گره های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به دست با کفایت علم و دانش گشوده شود باید بتوان از سرمایه انسانی تحصیلات تکمیلی ارشد و دکتری بهره گرفت. زمان آن فرارسیده است که با بازبینی در نحوه پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی به خاک خوردن رساله ها در کتابخانه ها آخر داده شود و تنها نیازهای واقعی و مسائل مبتلا به در حوزه پژوهش های دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد. در این حوزه پژوهش های در مرز دانش هم از جانب مراکز تحقیقاتی و مراکز کلان تصمیم گیری با نگاه ویژه دنبال شوند. اخیرا مبحث کاربردی بودن و حل مساله در پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی مورد توجه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفته است.
از سه میلیون و ۱۸۲ هزار و ۹۸۹ دانشجو که سال قبل در دانشگاه های ایران تحصیل می کرده اند، ۵۱۳ هزار نفر معادل ۱۶.۱۳ درصد دانشجوی کارشناسی ارشد و بیشتر از ۱۴۷ هزار نفر معادل ۴.۶۳ درصد در دوره دکتری تخصصی و بیشتر از ۹۵ هزار نفر معادل ۳ درصد در دوره دکتری حرفه ای مشغول به تحصیل هستند بر مبنای آخرین آمار در سال تحصیلی گذشته سه میلیون و ۱۸۲ هزار و ۹۸۹ دانشجو در دانشگاه های ایران تحصیل می کرده اند که از این میان، یک میلیون و ۹۹۰ هزار نفر یعنی ۶۳.۵۳ درصد کل دانشجویان در دوره کارشناسی درحال تحصیل بوده اند، ۵۱۳ هزار نفر معادل ۱۶.۱۳ درصد دانشجوی کارشناسی ارشد و ۴۳۶ هزار نفر معادل ۱۳.۷۱ درصد در دوره کاردانی و بیشتر از ۱۴۷ هزار نفر معادل ۴.۶۳ درصد در دوره دکتری تخصصی و بیشتر از ۹۵ هزار نفر معادل ۳ درصد در دوره دکتری حرفه ای مشغول به تحصیل هستند. دانشجویان دکتری تخصصی بیشتر از ۴ درصد کل دانشجویان سال قبل را می سازند و این به مفهوم بیشتر از ۱۰۰ هزار رساله دکتری است که مقرر است هر کدام به مساله ای بپردازند. قاسم عمو عابدینی معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعتقاد دارد باید در ساختار پذیرش دانشجو و روش های پذیرش اصلاح صورت گیرد و فعالیت استادان باید در جهت رفع مشکلات کشور باشد چونکه اگر مقرر است تحولی در آموزش عالی کشور اتفاق بیفتد در این مجموعه اتفاق می افتد. معاون آموزشی وزارت علوم اشاره می کند پذیرش دانشجوی دکتری و ارشد به دو صورت می تواند صورت گیرد یکی این که به صورت حاکمیتی باشد، مانند فناوری های خط شکن که لازم است دانشجویان مستعد در این راه وارد شده و کادر سازی صورت گیرد. وی می افزاید: یکی در ارتباط با دانشگاه صنعتی است که باید با صنعت قرارداد بسته شود و عنوان مورد نیاز صنعت در دفترچه پذیرش سازمان سنجش آورده شود. باید برای یک کد، پروژه معرفی شود در این صورت است که دانشجو هم ارتباط با صنعت دارد و هم حقوق خواهد داشت. در طرح تحول باید استاد محوری شکل بگیرد. در حوزه گسترش و برنامه ریزی شوراهای تحولی شکل گرفته. این شورا تلاش می کند تمام کشور را معطوف به خود کند. باید دانشگاه ها مأموریت گرا شوند. پیش از این منصور کبگانیان قائم مقام ستاد علم و فناوری شورای انقلاب فرهنگی هم یادآور شده بود که مقرر است وزارت علوم آیین نامه در ارتباط با پذیرش در تحصیلات تکمیلی را اصلاح نماید و در این حوزه طرح کنکور پذیرش دانشجویان دکتری تخصصی به ستاد نقشه جامع علمی کشور عرضه می شود تا چاره ای جامع در این حوزه پیشبینی شود. چون که هنوز نوع پذیرش در تحصیلات تکمیلی باعث انتقاد دانشگاه های برتر است. بدین سان به نظر می آید تغییر مهم در پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی در حوزه های مهم مساله محور کلید خورده است. دکتر عبدالرسول پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تغییر مهم در سنجش و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی اظهار داشت: شورای سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی مرجع اصلی تغییرات است و هر آنچه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی تصویب کند مبنای کار در پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی خواهد بود. وی ضمن اشاره به نظرات متفاوتی که در این حوزه عرضه می شود، اظهار داشت: در این حوزه نظرات افراد باید به صورت مکتوب به شورای سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی عرضه شود و بعد از بررسی در صحن شورای سنجش و پذیرش مطرح می شود. اما نکته مهم این است که بعد از تصویب اطلاع رسانی می شود و زمان اجرای آنرا در شورا تعیین می نماییم. وی افزود: این طور نیست که هر تغییری انجام دهیم برای سال آینده رخ دهد. بلکه تغییرات آزمون ها باید در فرصت زمانی مناسب اطلاع رسانی شود تا داوطلبان آمادگی آنرا داشته باشند. پورعباس عنوان کرد: تغییرات در سطح آزمون های کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی هر زمان که مطرح شود و در نهایت تصویب شود یک سال پس از آن قابلیت اجرایی خواهد داشت. مصوبه ستاد ملی نقشه جامع علمی کشور در زمینه پذیرش ارشد و دکتری هم در شورا درحال بررسی است.
یکی از تغییرات عمده سال آینده پذیرش دانشجوی ارشد و دکتری بر مبنای «استاد پروژه محور» است به این مفهوم که استادی که پروژه دارد بیشتر دانشجو می گیرد. تغییر به این گونه خواهد بود که امکان دارد به این شکل تصویب نماییم که به هر استادی یک حداقل تعداد دانشجویی داده شود و تعداد بیشتر دانشجو به استادانی داده شود که ظرفیت پروژه ای بیشتری دارند رئیس سازمان سنجش آموزش کشور تصریح کرد: یکی از تغییرات عمده سال آینده پذیرش بر مبنای «استاد پروژه محور» است به این مفهوم که استادی که پروژه دارد بیشتر دانشجو می گیرد. تغییر به این گونه خواهد بود که امکان دارد به این شکل تصویب نماییم که به هر استادی یک حداقل تعداد دانشجویی داده شود و تعداد بیشتر دانشجو به استادانی داده شود که ظرفیت پروژه ای بیشتری دارند. وی تصریح کرد: بدین سان استادانی که گرنت بیشتری دارند می توانند تعداد بیشتری دانشجو داشته باشند و به پروژه های ملی کمک کنند. این تغییر در صورت تصویب نهایی در مورد پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد هم به همین شکل رخ می دهد. پورعباس خاطرنشان کرد: سامانه نان که به منظور ثبت نیازها و ایده ها از جانب وزیر علوم مطرح گردیده است هم در راه پذیرش دانشجو قرار می گیرد. در واقع در این سامانه استاد پروژه ها را تعریف می کند و بر اساس آن پروژه ها ظرفیت پذیرش دانشجو به استاد داده می شود. به صورت مثال در یک دانشگاه صنعتی ظرفیت دانشجو به شکل «رشته محل» نخواهد بود و به شکل «رشته - استاد - محل» تعریف می شود. رئیس سازمان سنجش افزود: بدین سان در این تغییر استاد نقش ایجاد ظرفیت برای دانشگاه دارد و پژوهش هایی که پیمانکار محور است و مقرر است بخشی از یک نیاز کشوری را مرتفع کند در دستور کار قرار می گیرد. رئیس سازمان سنجش درباره توجه به علوم پایه در تعیین ظرفیت پذیرش دانشجو در حوزه تحصیلات تکمیلی هم عنوان کرد: در بخش علوم پایه یک ظرفیتی داریم که دولت متقاضی آن است و در واقع نیازهای کشور است. اما میتوان یک ظرفیت بین رشته ای تعریف کرد که بخشی از آن یک رشته علوم پایه باشد و قسمتی دیگر فنی مهندسی و یا سایر رشته ها و در این حوزه شورای سنجش و پذیرش دانشجو می تواند با هدایت تحصیلی و همینطور هوشمند سازی فرآیند آمار و اطلاعات و همکاری با شورای گسترش دانشگاه ها، ظرفیت بین رشته ای در علوم پایه را میان دانشگاه ها به صورت مناسب توزیع کند. سامانه نظام ایده ها و نیازها با نام اختصاری نان اخیرا از جانب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) رونمایی شده است و هدف از اجرای آن ایجاد نظام ملی نوآوری مبتنی بر ایجاد ارتباط مستقیم بین نیازهای جامعه، صنایع خصوصی دولتی و پژوهشگران، شرکتهای دانش بنیان و خلاق، پارک های علم و فناوری و مراکز رشد خواهد بود. در این میان علاوه بر کاربردی کردن تحقیقات مراکز علمی با ایجاد بانک اطلاعاتی متمرکز زنجیره پژوهش فناوری و نوآوری تکمیل شده و با هدفمند و نیاز محوری کردن بخش مهمی از فعالیتهای پژوهشی در جهت رفع نیازهای کشور در راه توسعه همه جانبه علمی قرار خواهد گرفت. با نگاهی به سامانه نظام ایده ها و نیازها (نان) مشاهده می شود که نیازها در رشته ها و گرایش ها بارگذاری شده و هر پژوهشگر می تواند به این نیازها دسترسی پیدا کند و در مقابل نهادها می توانند نیازهای خویش را اعلام کنند. در این سامانه تحقیقات کاربردی نیازمحور تعریف می شوند و با ایجاد عدالت پژوهشی نیازهای جامعه در دسترس دانشجویان، دانش آموختگان و اساتید قرار خواهد گرفت. همانطور که در شعار سال «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» تاکید گردیده است یکی از مواردی که می تواند در راه تحقق شعار قرار گیرد نیازمحور بودن رساله ها و رساله ها است و ازاین رو تولید نیازمحور و مبتنی بر دانش و ارتباط مؤثر میان صنعت و دانشگاه و جامعه می تواند بخش عمده ای از این روند را تکمیل کند. مراحل ثبت ایده در سامانه «نان» شامل انتخاب نیاز، ثبت اطلاعات، تأیید اطلاعات و صدور گواهی است. فرآیندها و برآیندهای سامانه «نان» شامل موارد زیر است: - ایجاد طوفان فکری در کمک به حل مسائل کشور و پیشگیری از هدر رفت سرمایه ها در اجرای طرح های کلان - ارتباط با ساختار سیستم ثبت اختراعات و بورس ایده - انجام تحقیقات نیاز محور - آگاهی، طبقه بندی و اولویت بندی نیازهای واردات (گمرک)، صنعت، دولت، جامعه و رتبه بندی دانشگاه ها - افزایش اعتماد صنعت، دولت و جامعه به علم و دانش و ایجاد مطالبه اجتماعی ارتباط با دانشگاه ها - تدوین نظام مند و پویای اولویت های تحقیقاتی و ترسیم نقشه جامع نیاز – توانمندی، صنعتی – دانشگاهی کشور - امکان رؤیت، تحلیل، نقد و بهره گیری ایده – نیازها توسط عموم مردم و پایش و رتبه بندی پژوهشگران هم اکنون ۱۷۵۶۰۹۷ ایده، طرح، پیشنهاد و تعداد ۴۸۳۲ نیاز، حمایت، مسأله در سامانه قابل مشاهده می باشد. ازاین رو اگر پژوهشگران، محققان و دانشجویان ایده، طرح و پیشنهاد خاصی برای پژوهش، طراحی، تولید و خدمات مشخصی دارند.، اگر مبحث تحقیقاتی در جهت حل مسائل کلان ملی و اولویت های جامعه و صنعت دارند، اگر پیشنهاد خاصی جهت حل علم محور مسائل و صدمه های اجتماعی دارند، اگر دستاورد پژوهشی آنها (مقاله، کتاب، اختراع و …) در جهت حل کاربردی نیاز خاصی قرار می گیرد، اگر تجربیات اجرایی یا محصول دانش بنیانی برای عرضه در اختیار دارند و اگر نظریه های علمی در جهت حل مسائل استراتژیک و اساسی جامعه دارند می توانند آنرا در سامانه ثبت کنند. همینطور نهادهای مختلف دولتی و خصوصی اگر احتیاج به پژوهش، طراحی، تولید و خدمات خاصی دارند، اگر احتیاج به حمایت و سرمایه گذاری از عناوین تحقیقاتی مشخصی دارند، اگر احتیاج به پشتیبانی از مسائل کلان ملی، اولویت های تحقیقاتی جامعه و صنعت دارند، اگر قصد پشتیبانی از حل علم محور مسائل اجتماعی (آب، محیط زیست، اعتیاد، طلاق و …) دارند، اگر قصد دارند مسأله حل نشده و موضوعات فراگیری را جهت هم اندیشی به اشتراک گذارند و اگر قصد حمایت و ترویج کرسی های آزاداندیشی و نظریه پردازی دارند می توانند از این سامانه بهره بگیرند. به گزارش قائم به نقل از مهر، در شرایط فعلی، داوطلبان دکتری با شرکت در آزمون دکتری اگر نمره قبولی کسب کنند، تعداد کمی از آنها به دانشگاه های مربوطه متناسب با نمره قبولی رجوع می کنند و سپس رد یا تأیید می شوند. ازاین رو درگیر کردن دانشجویان دکتری در نظام حل مساله نمی تواند ساز و کار تعریف شده ای داشته باشد اما با تغییر نظام پذیرش دانشجوی دکتری، دانشجویان در فرایند تولید دانش بنیان قرار می گیرند و می توانند پس از فارغ التحصیلی در شرکتهای دانش بنیان فعالیت کنند. با عنایت به قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور، پذیرش دکتری تخصصی در کشور بر اساس آموزشی پژوهشی است و طرح واره های دکتری پژوهش محور باید در جهت رفع یکی از اشکالات ملی باشد و به تصویب دستگاه اجرایی ذی ربط رسیده باشد. نکته مهم در این قانون این است که شورای سنجش و پذیرش دانشجو می تواند هر سه سال یکبار نسبت به اضافه کردن معیارهای دیگر و تعدیل حداکثر ۱۰ درصد معیارهای موجود اقدام نماید. زمان اعمال این تغییرات حداقل یک سال بعد از اعلام عمومی آن است. بدین سان بر طبق این قانون تغییرات نظام پذیرش دانشجوی دکتری باید در زمان مناسب اعلام گردد. به نظر می آید با عنایت به روند مصوبات این حوزه تغییر نظام پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی از سال ۱۴۰۲ اجرایی شود.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب