نگاهی به زندگی علامه سیدمحمدحسین طباطبایی
داستان دیدارهای تاریخی کربن و علامه طباطبایی
قائم: علامه طباطبایی در المیزان، با به کارگیری روش «تفسیر قرآن به قرآن»، نشان داد که قرآن کریم خود، بهترین مفسر خویش است. این اثرگران بها، نه یک شرح لفظی، بلکه یک نظام فکری منسجم است که معارف قرآنی را در قالبی استدلالی و عمیق ارایه می کند. المیزان تنها یک کتاب تفسیر نیست، بلکه یک دایرةالمعارف علوم اسلامی است که در آن به مسایل فلسفی، اجتماعی، اخلاقی و تاریخی با نگاهی قرآنی پرداخته شده است. این اثر ارزشمند، پاسخی استوار به شبهات فکری و الحادی عصر جدید است. علامه طباطبایی با سودجستن از مشرب عرفانی خود و تسلط بر فلسفه صدرایی، توانست مفاهیم بلند عرفانی را در قالب برهان های فلسفی بیان کند.
به گزارش قائم به نقل از ایسنا، سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف، مفسر و عارف برجستهٔ قرن چهاردهم هجری، که به علامه طباطبایی شهرت یافت، در سال ۱۲۸۱ هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد. او از نوادگان سادات طباطبایی تبریز و از خاندانی بود که عالمان دینی بسیاری در آن پرورش یافته بودند.
تحصیلات ابتدایی و مقدمات علوم اسلامی را در زادگاهش گذراند و در جوانی و بعد از فوت پدر و مادرش، همراه برادر کوچک ترش سید محمدحسن به نجف اشرف مهاجرت کرد. وی به مدت ۱۱ سال در عرصه علمیه نجف به کسب فیض از محضر استادانی چون آیت الله شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی) در فقه و اصول، آیت الله سید علی قاضی طباطبایی در عرفان و اخلاق و آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی پرداخت و به درجه اجتهاد نائل آمد.
در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی به سبب مشکلات مالی و تنگدستی، به زادگاهش تبریز برگشت و بعد از چند سال اقامت، در سال ۱۳۲۵ هجری شمسی به قم مهاجرت کرد. این مهاجرت، نقطه عطفی در تاریخ حوزه علمیه قم بود. حضور ایشان، احیای مجدد درس فلسفه و معارف عقلی در محیطی که قبل از آن بیشتر به دروس فقه و اصول محدود بود، به شمار می آمد.
شاگردان پرآوازه
در یکی از نظریه های علامه آمده است که؛ معارف قرآن دارای یک نظام سلسله مراتبی و منطقی است که باید به ترتیب و برمبنای استعداد مخاطب آموزش داده شود. این نظریه می تواند نقشه راهی برای تدوین متون درسی در عرصه های علمیه و حتی دانشگاه ها باشد تا نسل جوان بتواند بصورت نظام مند با معارف ناب قرآنی آشنا شود.
حلقه درس علامه طباطبایی، محل پرورش بزرگانی شد که هر یک ستاره ای در آسمان علم و فرهنگ ایران و اسلام هستند و هر یک از ستون های فکری و فرهنگی جامعه اسلامی شدند. از برجسته ترین شاگردان وی می توان به این افراد اشاره کرد: شهید مرتضی مطهری، شهید سید محمد حسین بهشتی، امام موسی صدر، آیت الله جوادی آملی، آیت الله حسن زاده آملی، آیت الله سید عبدالله جوادی آملی، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، حجت الاسلام سید محمدباقر سلطانی طباطبایی.
بی شک تدریس فلسفه، تدوین تفسیر المیزان و پرورش شاگردان ممتاز، میراث گران قدری است که نام این حکیم وارسته را برای همیشه در تاریخ اسلام زنده نگاه خواهد داشت.
حکیمی که «المیزان» را به عالم اسلام هدیه کرد و آثار ماندگار
علامه طباطبایی نویسنده ای پرکار و صاحب آثار گران سنگی در عرصه های مختلف دینی است که مهم ترین آنها عبارتند از:
تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن: بزرگ ترین و مهم ترین اثر علامه که در ۲۰ جلد به زبان عربی و با روش «تفسیر قرآن به قرآن» نوشته شده است. این اثر، یکی از بهادار ترین تفاسیر شیعی در دوران معاصر است. (روشی نوین در تفسیر قرآن به قرآن)،
اصول فلسفه و روش رئالیسم: این کتاب با حواشی و پاورقی های کمنظیر شهید مرتضی مطهری، یکی از قوی ترین متون دفاع از مبانی فلسفه اسلامی در مقابل مکتب های مادی گرایانه است. (با حواشی باارزش شهید مرتضی مطهری)
بدایة الحکمة و نهایة الحکمة: دو کتاب درسی موجز و عمیق برای آموزش فلسفه اسلامی که امروزه از متون اصلی درسی در عرصه های علمیه و دانشگاه هاست. (از کتب درسی پایه فلسفه)
شیعه در اسلام: معرفی مختصر و جامعی از مذهب تشیع برای جهانیان. (برای معرفی مکتب تشیع)
رسالة الولایه: رساله ای عمیق در باب ولایت و عرفان نظری. (در عرفان نظری)
سنن النبی: پژوهشی در مورد سیره و روش زندگی پیامبر اکرم (ص) (در سیره پیامبر اکرم (ص))
مروری بر زندگی پربارعلامه سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف و مفسر بزرگ قرآن، نشان از عمری تلاش در راه تعالی اندیشه اسلامی دارد. از دیگر اتفاقات حیات فکری طباطبایی در دوره زندگی در قم، آمدن هانری کربن، از فرانسه به ایران و ملاقات با طباطبایی در قم و تهران است. این ملاقات ها که سبب تشکیل حلقه فلسفی مهمی در آن دوران می شود، به همت هانری کربن تشکیل شد و خیلی از فلاسفه بعدی ایران معاصر بهمراه کربن نزد طباطبایی به فلسفه آموزی و مباحث عمیق فلسفی پرداختند. کربن فیلسوفی هایدگری بود که به دنبال پرسش های بی پاسخ خود، در نهایت سر از ایران درآورده بود تا در حضور طباطبایی بعنوان مفسر فلسفه شیعی، پاسخ هایی برای پرسش های بی جواب خود بیابد. خود کربن اذعان داشت که طباطبایی پاسخ های دقیق و قانع کننده ای به او می داده است.
کربن هنگامی که به ایران آمد، با خیلی از استادان ایرانی ارتباط برقرار کرد. در عین حال کربن مشتاق ارتباط با استادانی بود که به ادبیات، هنر و فلسفه ایرانی می پرداختند و نه افرادی که «روشنفکر» شناخته می شدند و غالباً کسانی بودند که مدتی در غرب به تحصیل پرداخته بودند. در همین دوره کربن به اتفاق طباطبایی، حلقه ای فلسفی را در تهران تشکیل دادند. جلسات در منزل احمد ذوالمجد طباطبایی که از وکلای شیفتهٔ فلسفه الهی بود برگزار می شد.
هم کربن و هم طباطبایی بر نقش تأویل در معرفت تاکید داشتند. طباطبایی معتقد بود معنویت حقیقی بدون تأویل نا ممکن است؛ و این افق مشترکی در مقابل آن دو فیلسوف قرار می داد که بتوانند با یکدیگر به گفت و گو بنشینند. جلسات با حضور غالب استادان ایرانی فلسفه و الهیات مدت ها در شمال تهران برگزار می شد و بحث های پردامنه ای در باب فلسفه شیعی در آن جا درمی گرفت.( فدایی مهربانی، مهدی، ایستادن در آن سوی مرگ: پاسخ های کربن به هایدگر از نظر فلسفه شیعی بایگانی شده در ۱۹ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، تهران، نشر نی، ۱۳۹۱: ۵۴-۵۵)
ارتباط با اساتیدی چون طباطبایی و سید جلال الدین آشتیانی، یکی از مهم ترین اتفاقات در زندگی کربن بود؛ چونکه او معتقد بود اینان ادامه دهندگان همان حکمت الهی ای هستند که از ایران باستان تا حالا چراغ آن در ایران خاموش نگشته است. از نظر کربن تفکر ایرانی نگهبان و حافظ میراثی است که فراتر از یک نگرش ملی محدود، همچون یک عالم معنوی است که در آن مهمانان و زائرانی که از نقاط دیگر آمده اند مورد پذیرش و پذیرایی قرار گرفته اند. (کربن، هانری، روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، انتشارات اساطیر، ۱۳۸۲: ۳۵)
کربن: حکمت ایرانی-اسلامی زوال ناپذیر است
کربن عمیقاً اعتقاد داشت که حکمت ایرانی- اسلامی، حکمتی زوال ناپذیر است و همواره از «استعداد زوال ناپذیر روحیه ایرانی» سخن می گفت.(یحیی بونو، در ضیافت عالم معنوی، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت یکصدمین سال تولد هانری کربن، مؤسسه حکمت و فلسفه، ۱۳۸۵: ۸۹)
علامه سید محمد حسین طباطبایی در ۱۲۸۱ در تبریز به دنیا آمد و در سال ۱۳۰۴ برای تحصیل علوم دینی به نجف اشرف مهاجرت کرد و در ۱۳۱۴ به زادگاهش تبریز برگشت در سال ۱۳۲۵ مهاجرت به قم و آغاز دوران پربار تدریس فلسفه و تفسیر را داشت. در سال ۱۳۳۳ آغاز تدوین شاهکار ماندگار، تفسیر «المیزان» بود. این حکیم بزرگوار بعد از دهه ها تلاش علمی و تربیت شاگردان برجسته، در ۲۴ آبان ماه ۱۳۶۰ هجری شمسی فوت کرد و در حرم حضرت معصومه (س) در قم به خاک سپرده شد.
خلاصه اینکه وی به مدت ۱۱ سال در حوزه علمیه نجف به کسب فیض از محضر استادانی چون آیت الله شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی) در فقه و اصول، آیت الله سید علی قاضی طباطبایی در عرفان و اخلاق و آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی پرداخت و به درجه اجتهاد نائل آمد. از برجسته ترین شاگردان وی می توان به این افراد اشاره کرد: شهید مرتضی مطهری، شهید سید محمد حسین بهشتی، امام موسی صدر، آیت الله جوادی آملی، آیت الله حسن زاده آملی، آیت الله سید عبدالله جوادی آملی، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، حجت الاسلام سید محمدباقر سلطانی طباطبایی. کربن فیلسوفی هایدگری بود که بدنبال پرسش های بی پاسخ خود، در نهایت سر از ایران درآورده بود تا در حضور طباطبایی به عنوان مفسر فلسفه شیعی، پاسخ هایی برای پرسش های بی جواب خود بیابد.
منبع: qawem.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان قائم در مورد این مطلب