از گالیله تا عبدالعزیز بن باز، شیخ الاسلام سعودی
قائم: پس از مصاحبه ای كه از بنده در خبرآنلاین انتشار یافت، واكنش های مثبت و منفی زیادی بروز كرد.
متن مصاحبه را اینجا بخوانید. از همه كسانی كه اظهار محبت كرده تعریف یا نقد كردند متشكرم. طبعا از كسانی كه انتقاد كردند بیشتر، جز این كه خواهشم این است كه دوستان نوشته های این چند سال بنده را در باره وضع علم در تمدن اسلامی مطالعه كنند، بعد آن مطالب را مقابل آنچه بنده بارها توضیح داده ام، بنویسند. برای مثال، چندین مقاله در باره تولید علم نجوم اسلامی در دوره صفوی دارم كه نشان میدهد ما چه راههایی را دراین زمینه رفته ایم، و سرمان به سنگ خورده و با آمدن نجوم جدید، یكجا از آن حرفها دست شستیم. می گویند، طب سنتی همه جای دنیا هست، بارها گفتم، من با هیچ نوع طبی، وقتی بتواند با روش های علمی خودش را نشان دهد و ثابت كند، مخالفتی ندارم. اصلا مگر دست بنده است كه مخالفت كنم؟ اما هر دانشی باید بتواند با روش های روز دنیا، گزاره های خودرا ثابت كند و خودش را در عمل نشان دهد. طبعا باید از فریب كاری و دغل بازی و نام دین خوردن برای حرفهایی كه خیلی از علمای دین هم قبول ندارند، دست بردارند.
یك نكته كلیدی را هم بگویم، و آن این كه ما راه های رفته را باردیگر آزمایش نكنیم، این كار عاقلانه ای نیست. اشاره كردم، هزاران كتاب در اروپا توسط متدینان كه حامی آنها كلیسا بود، مقابل مسائل علمی از قرن شانزدهم به بعد و حتی تاكنون، نوشته اند، و آزارها به عالمان عصر جدید زده شده، اما دانشگاهها و علم كاری به اینها نداشته و راه خودرا رفته اند و امروز غلبه یافته اند. باید آن تجربه ها برای ما شناخته شده و مهم باشد. اشكال كار این است كه اگر با گالیله در سال 1610 میلادی مخالفت و محاكمه شد، ما در سال 1982 شاهد نگارش كتاب «بن باز» در مخالفت با حركت زمین و امكان صعود به ماه بودیم. فاصله این دو تاریخ را ملاحظه كنید. تصویر كتاب بن باز را پایین می گذارم. وی در كتاب «الادله النقلیه و الحسیه علی امكان الصعود الی الكواكب و علی جریان الشمس و القمر و سكون الارض» با دلیلهای قرآنی و روایی و حس ظاهری ـ كه فكر می كند علمی هم هست ـ حركت زمین را انكار می كند.
و یك تجربه مهم دیگر این كه همه ما می دانیم گوتنبرگ در سال 1452 چاپ را آورد و ما در 1815 نخستین بار چاپ را در ایران تجربه كردیم. فاصله این سالها را كه بیش از 350 سال است، نگاه كنید. این كه ما به خاطر سنتی كار كردن خودمان، اهمیت چاپ را درك نكردیم، در صورتیكه فرنگی ها جلوی چشم شاه عباس، چندین نسخه چاپی گذاشتند و كسی اهمیت كار را درك نكرد، مساله مهمی است.
اشكالی ندارد، هر كسی می خواهد به اعتبار دفاع از میراث بومی و غیره، صفحات طولانی و كتابها بنویسد، فقط تقاضا این است كه راه های رفته و تجربه شده را نرویم.
اسلاف ما از عالمان دینی دوره صفوی، با نگارش دهها كتاب در اختیارات و هیئت و نجوم خواستند آنها را اسلامی نماییم و نشد، تجربه پزشكی هم همین طور است. این طب، اسلامی شدنی نیست، و این حرف سست است و دنبال كردن آن بعد از چند صد سال از این همه تجربه پزشكی، وقت تلف كردن است. لااقل این افراد چند كتاب در تاریخ پزشكی بخوانند. اما این كه طب علمی باشد، چه داروی شیمیایی چه گیاهی، مادام كه در آزمایشگاه روی آن كار شده باشد، چه اشكالی دارد.
در مورد میراث طب سنتی و كتابهای قدیمی هم گفتم، به سبب این كه بنیادهای آن روی شناخت مواد نبوده، فیزیك بدن علمی شناخته نمی شده، تصوری از سلول و اجزاء خون و باكتری و ویروس و غیره نبوده، آن متون دیگر ارزشی ندارد. طبعا برای تسكین درد خیلی عرقیات خوب است. اما این شد علم پزشكی؟ همین تحفه حكیم مومن را بخوانید و ببینید برای یك علف، صد خاصیت از مغز سر تا نوك پا می دهد. اگر توانستید این حرفها را باور كنید، من دیگر حرفی ندارم.
و نكته اخیر این كه، علم پزشكی جدید هم نیاز به تحول دارد. همین اتفاق كرونا نشان دادكه بشر با این همه پیشرفت باز باید تلاش كند و می كند. مسلما اگر در ایران، پول كافی برای تحقیقات باشد، ایران می تواند یكی از كانون های علم پزشكی نوین بوده و در دنیا مورد احترام باشد. و اما حوزه، با رفتن دنبال این مسائل از تكالیف اصلی خود كه هدایت دینی مردم است باز می ماند كه هیچ، آبروی خودرا هم در این اوضاع وانفسا از دست می دهد. بهتر است، مدیران حوزه و مراجع كه مواضع روشنی را در این مدت نشان دادند، دراین زمینه اقدام فوری كرده و بانیان این قبیل فعالیت ها را كه این اواخر بیش از گذشته، حرمت دین و حوزه را لطمه زده اند، از جمع خود برانند. اینها یعنی طرفداران این قبیل امور می توانند ـ مثل كاری كه در وزارت بهداشت در بخش طب سنتی هست ـ بروند و پژوهشگاههایی داشته باشند و كتابها بنویسند و بحث كنند، اما اولا حق ندارند با جان و مال مردم بازی كنند، و ثانیا و مهم تر این كه به اسم دین و حوزه، كار كرده به به آن لطمه بزنند. * عضو هیات علمی و استاد دانشگاه تهران * انتشار یافته در كانال تلگرام نویسنده. ۲۴ اسفند ۱۳۹۸
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب