گزارش قائم؛
آیا كابوس فارغ التحصیلی دانشجویان دكتری تمام می شود
قائم: مشکلات دانشجویان دکتری برای انتشار مقاله در نشریات همچون پروسه طولانی نشر و تعداد کم نشریات، وزارت علوم و دانشگاه آزاد را بر آن داشته تا به دنبال راهکارهایی برای اصلاح وضعیت موجود باشند.
به گزارش قائم به نقل از مهر، انتشار مقاله برای دفاع از رساله دکتری در نشریات علمی- پژوهشی از آن دسته موضوعاتی است که همیشه چالش برانگیز و در سالهای اخیر بارها محل اختلاف بوده است. حتی گاهی نیز اعتراض دانشجویان نسبت به این پروسه به راهروهای دیوان عدالت اداری راه یافته که در نهایت، یک تبصره و ماده جدید به قوانین قبلی اضافه می شود.
دانشجویان پروسه چاپ مقاله در نشریات را مسیری دشوار می دانند و می گویند چاپ ۲ مقاله برای دفاع سختگیرانه است. برخی دیگر نسبت به طولانی شدن پروسه چاپ مقاله در نشریات داخلی معترض اند و می گویند گاهی برای چاپ سریع تر مقاله خود در نشریات، پول های خارج از عرفی را به نشریات می دهند تا بلکه فاصله اکسپت تا فارغ التحصیلی را کوتاه تر کنند.
دانشجویان دانشگاه آزاد هم از کمبود نشریات علمی پژوهشی این دانشگاه به خصوص در رشته های علوم انسانی گلایه دارند.
وزارت علوم در قانون مصوب سال ۹۴، دانشجویان دکتری را ملزم به چاپ دو مقاله مستخرج از رساله در نشریات کرده است که این الزام برای دانشجویان مشکل ساز بود تا جایی که از آن به گروگان گیری مدرک دکتری یاد می کردند، علت هم آن بود که گاهی پروسه طولانی چاپ نشریات، سبب شده بود دانشجویان چندین سال در صف های طولانی انتشار منتظر بمانند.
در یکسال اخیر اما دیوان عدالت اداری چندین بار به موضوع چاپ مقالات دانشجویان دکتری ورود کرد؛ اول بار بحث درج نام استاد راهنما در مقاله مستخرج از پایان نامه بود. یکی از دانشجویان دانشگاه علامه از این مساله شکایت نمود و دیوان عدالت اداری این شکایت را قابل قبول دانست. استناد دیوان بر رد این مساله به قانون پشتیبانی از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان بر می گردد که برمبنای آن، مقاله علمی-پژوهشی مستخرج از رساله، اثر حقوقی مستقلی است که پدید آورنده آن دانشجوست و مالک فکری آن به حساب می آید و استاد راهنما، فقط وظیفه نظارت بر آنرا دارد.
یکی دیگر از موضوعات مطروحه در این باب، الزامی بودن چاپ کاغذی مقاله بود که با شکایت عده ای، دیوان عدالت اداری به آن ورود کرد و بعد از گذشت ۵ سال از اجرائی شدن قانون وزارت علوم، شرط چاپ مقاله در نشریات علمی برای دفاع از رساله دکتری، حذف شد که البته در ابتدا کج فهمی و بزرگ نمایی هایی درباره این رأی صورت گرفت، اما بعد از آن اعلام گردید که بر طبق این رأی، فقط اکسپت مقاله توسط ژورنال ها کافی بوده و نیازی به چاپ کاغذی آن نیست. هر چند برخی مسئولان آموزش عالی از این رأی اعلام رضایت نکردند
اختیار اصلی دست دانشگاه است / دفاع را نباید بخاطر مقاله به تعویق انداخت
رأی دیوان عدالت اداری درباب حذف شرط چاپ مقاله سر و صدای زیاد به پا کرد و بگفته مشاور معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم بزرگ نمایی هایی درباره این رأی صورت گرفت؛ چونکه موضوع انتشار مقاله همچنان پابرجا است و فقط شرط چاپ کاغذی برداشته شده است. این مقام مسئول وزارت علوم می گوید آنها هم با این مساله که دفاع دانشجویان تا زمان چاپ کاغذی مقاله به تعویق بیفتد، مخالف هستند
نقی زاده در گفتگویی که با مهر داشت، اظهار داشت: وزارت علوم حداقل هایی را در این خصوص اعلام نموده، با این وجود اما اختیار اصلی دست دانشگاه ها است؛ این دانشگاه است که باتوجه به کیفیت دانشجویی که مقرر است از آن مجموعه فارغ التحصیل شود، یک سری دستاوردهای علمی تعریف می کند. نه فقط در موضوع مقالات بلکه در کیفیت نگارش پایان نامه نیز به همین صورت است؛ مثلاً یک دانشگاه دقت بیشتری دارد و اساتید آن نمی گذارند دانشجو با کیفیت پایین، فارغ التحصیل شود و در مقابل، دانشگاه دیگری چندان به دانشجو سخت نمی گیرد.
مخالفان چه می گویند؟
برخی مسئولان آموزش عالی از صدور این رأی و دخالت دیوان عدالت اداری در امور آموزشی چندان روی خوش نشان نداند و شرط داشتن مقاله چاپ شده برای دکتری را جزو اختیارات دانشگاه عنوان کردند. محمود نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران بر این باور است که دانشجوی دکترایی که نتواند مقاله ای را بنویسد و سپس آنرا ارائه کند و در آخر به چاپ برساند نشان داده است که صلاحیت لازم را برای ستاندن مدرک به تشخیص دانشگاه نخواهد داشت. نیلی این را هم گفته است که در حال مکاتبه و رایزنی با دیوان عدالت برای این مساله هستند.
دانشجویان دکتری منبع تهیه کننده ارتقای اساتید!
یکی دیگر از موضوعات حاشیه ساز درباب چاپ مقاله، درج نام استاد راهنما در مقاله بود. در بخشنامه ارتقا اساتید بندی وجود دارد که مربوط به تاکید بر چاپ مقالات است و بگفته برخی عملاً همین بند دانشجویان دکتری را رسماً تبدیل به منابع تهیه کننده ارتقای اعضای هیئت علمی کرده است. چونکه دانشجویان می گویند برخی اساتید راهنما در پروسه تهیه مقاله و پژوهش نقش مؤثری ندارند و صفر تا صد کار به عهده خود دانشجوست در صورتیکه اسم استاد و دانشجو باید در مقاله مستخرج از پایان نامه ذکر شود.
رأی دیوان در این خصوص و عدم درج نام استاد راهنما در مقاله با شکایت دانشجوی علامه فقط معطوف به این دانشگاه شد و عمومیت نیافت.
مسئولان وزارت علوم از درج نام استاد راهنما در مقاله مستخرج از پایان نامه دفاع می کنند و در واکنش به این رأی، این طور عنوان شد که پایان نامه ها و مقالات مستخرج از آن، در حقیقت حاصل پژوهش هایی است که در قالب برنامه مشترک استاد و دانشجو انجام می شود.
شریفی مدیر کل دفتر برنامه ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم در گفتگویی که قبل از این با مهر داشت ضمن تاکید بر اینکه در مقالات مستخرج که استاد و دانشجو مشترکاً کار را انجام داده اند، نام هر دو باید ذکر شود، این را هم اظهار داشت که اگر دانشجویی معتقد می باشد استاد راهنما در نگارش مقاله نقشی نداشته، در وهله اول باید این مساله را اثبات کند.
اخاذی برخی مجلات از دانشجویان / وزارت علوم: مجوز نشریه را لغو می کنیم
از سوی دیگر یکی دیگر از چالش های مقاله نویسی دانشجویان، دریافت مبالغ گزاف از دانشجویان بابت چاپ مقاله از طرف نشریات است این مساله تا جایی پیش رفته که وزارت علوم به آن واکنش نشان داده و مسئولان این وزارتخانه هشدار دادند که نشریات به لحاظ مالی، زیر ذره بین قرار دارند.
مدیر کل دفتر برنامه ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم در همین رابطه به خبرنگار مهر می گوید: در صورتیکه نشریات بابت انتشار مقاله پول گزافی بگیرند که خارج از عرف است، حتما مجوز نشریه را لغو خواهیم کرد.
این مقام مسئول بر این مساله نیز اصرار کرد که ستاندن پول بابت انتشار مقاله در نشریات، به هیچ وجه مورد تأیید وزارت علوم نیست و در این موارد، کمیسیون نشریات حتما برخورد خواهدنمود و نشریات در هر رتبه ای که باشند از لیست نشریات وزارت علوم خارج و به حتی مراجع ذی صلاح معرفی خواهند شد.
برای چاپ مقالات باید تعرفه مشخصی در نظر گرفته شود
وزارت علوم گفته است تا حالا گزارش های مختلفی در خصوص دریافت هزینه های گزاف توسط این مؤسسات به وزارت علوم رسیده که غیرقانونی است؛ در این خصوص وزیر علوم در تازه ترین اظهار نظر خود نیز تاکید کرده است باید برای چاپ مقالات تعرفه مشخصی در نظر گرفته شود؛ او در اینباره چنین توضیح داده است که وزارت علوم به دنبال کار کارشناسی برای در نظر گرفتن تعرفه چاپ مقاله در نشریاتی است که با هزینه دولتی در مؤسسات دولتی، مؤسسات بخش خصوصی یا انجمن های علمی چاپ می شوند
دفاع تمام قد طهرانچی از وضع قوانین سختگیرانه
به گفته دانشجویان آزاد موضوع چاپ مقاله برای آنها نیز سخت گیرانه بوده و باتوجه به بخشنامه جدید دانشگاه، پیش نیاز دفاع برای آنها چاپ دو مقاله در نشریات است. در بند دیگری از بخشنامه پیش دفاع این دانشگاه تاکید شده، تمامی دانشجویان دکتری که قبلاً پیش دفاع خودرا انجام داده ولی تا تاریخ ۱۵ آبان ماه سال جاری موفق به انجام دفاع نهایی نشده اند، پیش دفاع انجام شده آنها "کان لم یکن" می شود و لازم است طبق شرایط اشاره شده، مجدداً پیش دفاع انجام گیرد.
البته همه ماجرا به اینجا ختم نمی گردد چونکه تعداد نشریات این دانشگاه برای چاپ مقالات، پاسخگو نیست و دانشجویان باید بیش از یکسال منتظر چاپ مقاله خود باشند!
دانشجویان دکتری در اعتراض به این بخشنامه، ماه گذشته مقابل سازمان مرکزی تجمع کردند و بعد از آنکه پاسخی از طرف مسئولان دانشگاه دریافت نکردند، خواهان تشکیل جلسه با رئیس دانشگاه شدند. اواخر دی ماه این جلسه انجام شد اما نتیجه آن چیزی نبود که دانشجویان انتظارش را می کشیدند؛ طهرانچی با دفاع تمام قد از این بخشنامه، هدف از وضع قوانین سختگیرانه مقالات را افزایش اعتبار مدرک دکتری عنوان نمود.
در این جلسه وعده وعیدهایی هم به دانشجویان داده شد؛ همچون اینکه کسانی که پیش دفاع نکردند ولی ۵ ترم پرداخت شهریه (پایان نامه+تمدید اختتام نامه) انجام داده اند، کما فی السابق، به صورت دو ترم معاف از شهریه، مقاله را اکسپت و پیش دفاع کنند. همین طور به کسانی که پیش دفاع کرده اند و مجدداً طبق بخشنامه جدید پیش دفاعشان باید تکرار شود نیز به صورت دو ترم معاف از شهریه، فرصت اکسپت مقاله داده شد.
کسری نشریات علوم انسانی برای چاپ مقالات / فرایند طولانی انتشار مقاله
نشریات داخلی دانشگاه آزاد ظرفیت محدودی برای چاپ مقالات دارند و بگفته دانشجویان این دانشگاه باید مدت ها منتظر چاپ نشریه خود بمانند. یکی از دانشجویان معترض در همین رابطه به خبرنگار مهر می گوید: «دانشگاه تاکید کرده که حتما یکی از مقالات باید در نشریات علمی پژوهشی داخلی منتشر شود؛ چون می خواهند با دانشجوی دکتری رتبه دانشگاه را بالا ببرند. گرفتن اکسپت مقاله آی اس آی بسیار آسان تر از نشریات علمی پژوهشی داخلی است؛ چونکه حدود یک سال و نیم طول می کشد و از سویی داور هم ندارند.
در این میان دانشجویان رشته های علوم انسانی بیشترین مشکل را در چاپ مقالات دارند و رشته های فنی مهندسی با دردسر کمتری مواجه اند. چونکه تعداد نشریات علوم انسانی به قدری کم است که گاهی پروسه چاپ مقاله برای این دانشجویان بیش از یکسال به تأخیر می افتد و این یعنی افزایش سنوات دانشجو و پرداخت شهریه گزاف. از آن سو، نشریات علمی خارجی هم بروکراسی خاص خودرا دارند و بعضاً مطالب حوزه علوم انسانی ما را متناقض و مغایر با استراتژی خود می دانند».
ورود دانشگاه آزاد به کیفیت مجلات و داوری ها / مجلات جدیدی راه اندازی می شود
دانشگاه آزاد حالا با وجود گلایه های دانشجویان به دنبال راهکارهایی برای سر و سامان دادن به نشریات داخلی است.
محمد علی اکبری مشاور رئیس دانشگاه در امور پژوهشی به خبرنگار مهر می گوید: مقرر است ضمن راه اندازی مجلات جدید در حوزه علوم انسانی و علوم پایه به کیفیت کار مجلات علمی پژوهشی داخلی و نحوه داوری ها ورود جدی داشته باشیم.
این مقام مسئول دانشگاه آزاد ضمن تأیید زمان طولانی برای چاپ نشریات در بعضی رشته ها اظهار داشت: در رشته هایی مانند علوم انسانی، تعداد دانشجویان زیاد و تعداد مجلات خیلی کم است و همین موضوع منجر به ایجاد صف های طولانی برای انتشار مقاله می شود. در مرحله اول بنا داریم یک سری مجلات را با مدیریت یکپارچه مالی، در رشته های علوم انسانی راه اندازی کنیم؛ از آنجایی که پرداخت ها به داوران و ادیتورها و… منظم نیست، این افراد از مشارکت در این پروسه استقبال نمی کنند و به همین علت پروسه داوری و چاپ طولانی می شود.
وی اضافه کرد: هم اکنون در رشته های مدیریت و روانشناسی با کمبود مجله رو به رو هستیم؛ یعنی تعداد مجلات به نسبت دانشجویان کم است. در برنامه ریزی ها مشخص خواهیم کرد که آیا ماهنامه منتشر شود یا دو ماهنامه و یا فصلنامه.
به گزارش قائم به نقل از مهر، باتوجه به گذاره های موجود و گلایه های دانشجویان، سیستم آموزش عالی در زمینه چاپ مقالات در نشریات داخلی با نقصان هایی رو به روست بطوریکه بعضاً فاصله طولانی میان اکسپت مقاله تا فارغ التحصیلی به یک کابوس برای دانشجویانی که مجبورند بین کار و تحصیل تعادل برقرار کنند، بدل شده و بنابراین نیازمند ورود جدی مسئولان مربوطه برای اصلاح است.
هر چند رؤسای برخی دانشگاه ها سیاست های سختگیرانه ای را در این مساله اتخاذ نموده اند اما حداقل این انتظار می رود که زیرساخت های مناسبی برای اعمال این سیاست ها ایجاد شود تا دانشجویان دکتری ضمن کسب صلاحیت لازم قبل از فارغ التحصیلی به علت انتظار برای چاپ مقاله مجبور به پرداخت هزینه های گزاف همچون شهریه و دور زدن مسیر اصلی و درست نباشند.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب