به مناسبت بزرگداشت شیخ مفید؛
استاد حوزه: شیخ مفید پلی بین عقل گرایی و حدیث گرایی ایجاد کرد
به گزارش قائم، قم عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در تحلیل جایگاه شیخ مفید اظهار داشت: شیخ مفید در دوره ای ظهور کرد که نزاع های عقل گرایانه و حدیث گرایانه چه در بین شیعه و چه اهل سنت بخصوص بعد از ظهور معتزله شدت یافته بود. وی در زمانی پا به عرصه گذاشت که نیاز به ایجاد تفکری میانه بین این دو جریان احساس می شد.
حجت الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی در گفتگو با ایسنا به مناسبت بزرگداشت شیخ مفید با تقسیم بندی جریان های فکری آن عصر اظهار نمود: در یک سو، قمی هایی افرادی مانند صفار، کلینی و شیخ صدوق در واقع میتوان گفت قمی ها در یک سو قرار داشتند که بر احادیث و میراث خاندان تاکید داشتند و در سوی دیگر، عقل گرایان بغدادی از معتزله و امامیه مانند خاندان نوبختی، ابن جنید و ابن ابی عقیل بودند که به استدلال عقلی روی آورده بودند.
تلفیق عقل و نقل؛ خاصیت ممتاز شیخ مفید
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: این فضای فکری دوگانه، زمینه ساز ظهور شیخ مفید شد؛ شخصیتی که ضمن توجه به احادیث، به عقل و استدلال عقلی نیز اهمیت ویژه ای داد و در واقع نوعی صلح و جمع بین این دو جریان اندیشمندانه ایجاد کرد.
حمایت حکومت آل بویه از شکوفایی علمی
وی به زمینه های سیاسی نیز اشاره نمود و اضافه کرد: فضای شیعه در آن دوره تحت حکومت آل بویه قرار داشت که هرچند شیخ مفید گاه با مخالفت هایی مواجه می شد، اما وجود این قدرت سیاسی، امکان شکوفایی فکری و کارهای علمی او را فراهم نمود.
آثار و تألیفات گسترده
استاد سیره اهل بیت(ع) ضمن اشاره به گستردگی آثار شیخ مفید اظهار داشت: از ایشان نزدیک به ۲۰۰ عنوان اثر در موضوعات متنوعی چون فقه، اصول فقه، مناظرات، تفسیر و خصوصاً کلام بجای مانده است. بااینکه آثار ایشان در همه حوزه ها باارزش است، اما تأثیرشان در حوزه کلام برجسته تر بوده است.
شاگردپروری نظام مند
وی بر نقش بی بدیل شیخ مفید در تربیت شاگردان تاکید کرد و اظهار داشت: شیخ مفید شاگردانی چون سید مرتضی، شیخ طوسی، سید رضی، نجاشی را تربیت کرد که هر یک در شاخه های متعدد علمی اثرگذار بودند.
صادقی اظهار داشت: هر یک از این شاگردان در حوزه های مختلف ادبیات، جمع آوری نهج البلاغه، کلام، کتاب شناسی، تفسیر، فقه و اصول تخصص داشتند که منجر به تثبیت هویت شیعی شد. حتی شیخ مفید استعدادهای درخشان را از کودکی شناسایی و با حمایت های مالی و آموزشی زمینه رشد آنان را فراهم می کرد.
مناظرات علمی و دفاع عقلانی از تشیع
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به مناظرات علمی شیخ مفید اشاره نمود و اضافه کرد: گزارش شده که وی در منزل خود در بغداد بطور منظم مناظراتی ترتیب می داد. حدود ۳۵ مناظره از ایشان ثبت شده که محور اصلی آنها مسائلی چون وجود و عصمت ائمه، تبیین جایگاه خاندان و پاسخ به شبهات کلامی و فقهی بود.
وی رویکرد شیخ مفید را الگویی باارزش برای علمای معاصر دانست و خاطرنشان کرد: شیخ مفید تنها به عنوان یک متکلم یا فقیه راضی نبود، بلکه در مسایل اجتماعی و سیاسی نیز مشارکت پررنگ داشت. این پیام برای اهل علم امروز اینست که دانش باید همراه با عقل گرایی و مسئولیت پذیری اجتماعی باشد.
آثار تاریخی و مباحث مهدویت
صادقی ضمن اشاره به آثار تاریخی شیخ مفید اظهار داشت: وی دو اثر تاریخی الارشاد و الجمل خیلی باارزش بجای گذاشته است.
این استاد سیره اهل بیت(ع) در ادامه ضمن اشاره به اهمیت کتاب الارشاد خاطرنشان کرد: هرچند برخی بخش های الارشاد خصوصاً آن هایی که به شیوه روایتی نقل شده امکان دارد از دید فنی نقد شوند، اما این اثر بازهم یکی از منابع کلیدی برای معرفی زندگی ائمه، خصوصاً امام حسین (ع)، شمرده می شود. شیخ مفید در این کتاب، از روایات ابو مخنف نیز بهره برده که خود ارزش تاریخی زیادی دارد.
وی در جواب پرسشی درباره ی اندیشه شیخ مفید در مورد امام زمان(ع) نیز اظهار نمود: شیخ مفید هم در بخش دوازدهم کتاب الارشاد و هم در چهار رساله مستقل درباره ی غیبت و همین طور در کتاب الفصول العشرة به مباحث در ارتباط با امام دوازدهم و غیبت پرداخته است. این امر در دوره ای که هنوز چالش های امروزی مطرح نبوده، اهمیت ویژه ای دارد.
به طور خلاصه، حجت الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی در گفتگو با ایسنا به مناسبت بزرگداشت شیخ مفید با تقسیم بندی جریان های فکری آن عصر اظهار داشت: در یک سو، قمی هایی افرادی مانند صفار، کلینی و شیخ صدوق در حقیقت میتوان گفت قمی ها در یک سو قرار داشتند که بر احادیث و میراث خاندان تأکید داشتند و در سوی دیگر، عقل گرایان بغدادی از معتزله و امامیه مانند خاندان نوبختی، ابن جنید و ابن ابی عقیل بودند که به استدلال عقلی روی آورده بودند. بااینکه آثار ایشان در همه حوزه ها باارزش است، اما تأثیرشان در عرصه کلام برجسته تر بوده است. وی در جواب پرسشی درباره ی ی اندیشه شیخ مفید در مورد امام زمان(ع) نیز اظهار داشت: شیخ مفید هم در بخش دوازدهم کتاب الارشاد و هم در چهار رساله مستقل درباره ی ی غیبت و همچنین در کتاب الفصول العشرة به مباحث در ارتباط با امام دوازدهم و غیبت پرداخته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان قائم در مورد این مطلب