در گزارش قائم مطرح شد؛
بازآفرینی نقش حوزه و روحانیت در اندیشه حضرت امام خمینی (ره)
استاد حوزه علمیه قم اظهار داشت: نقش حوزه و روحانیت شیعه با اندیشه امام خمینی(ره) از حجره نشینی به حضور در میدان و نقش آفرینی مفید و موثر در تصمیم گیری های کلان جامعه تغییر مسیر داد.
حجت الاسلام حصیری خراسانی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه دین اسلام نمی تواند خود به خود به مردم معرفی شود بلکه بایستی به وسیله اسلام شناسان معرفی شود، خاطرنشان کرد: اسلام شناسان که در کلام عامه مردم به نام روحانیت نامیده می شوند، وظیفه اصلی حفظ، اجرا و ترویج مبانی دینی را برعهده دارند.
پژوهشگر حوزه ضمن اشاره به این که هر چیزی ارزشمندتر و با اهمیت تر باشد، بیشتر مورد دشمنی واقع می شود، تصریح کرد: دشمنی های و توطئه های بسیاری که بر ضد حوزه های علمیه و روحانیت شیعه در طول تاریخ صورت گرفته و می گیرد، مبین اهمیت این نهاد برای دشمنان اسلام بیشتر از هر نهاد دیگر است.
بازآفرینی نقش حوزه و روحانیت شیعه در اندیشه حضرت امام (قدس سره)
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) بعنوان احیاگر و مجدّد تفکر اسلام ناب محمدی (صلی الله ضد و آله و سلم) و فقه جعفری، قبل و پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، در صدد بازآفرینی نقش حوزه های علمیه و روحانیت شیعه بودند، خاطرنشان کرد: در آرمان های والای ایشان، نقش حوزه و روحانیت شیعه از حجره نشینی و تدریس و تحصیل در محدوده حوزه های علمیه، باید به وسط میدان و نقش آفرینی اثرگذار در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های کلان جامعه اسلامی تغییر مسیر می داد.
این پژوهشگر دینی ضمن اشاره به این که جهاد علمی در جهت حفظ، گردآوری و تنظیم منابع اصیل دین توسط علمای متقدم و متاخر، در دیدگاه حضرت امام (ره) جایگاه ویژه ای دارد، تصریح کرد: یکی از ابعاد جهاد علمی روحانیت تلاش جدّی، خالصانه و قابل تحسین برای حفظ منابع اصلی دین یعنی قرآن و روایات است. اسناد تاریخی مبین این حقیقت است که یکی از ابعاد جهاد علمی روحانیت در طول تاریخ چند صدساله آن، حراست و پاسداری از قرآن در ابعاد متعدد بوده است. فارغ از مباحث قرآن کریم، درباره نقش کلیدی و مؤثر حوزه های علمیه و روحانیت در حفظ احادیث و تلاش بی وقفه برای جمع آوری، حفظ، دسته بندی و تبویب و مستندسازی آن جای هیچ گونه انکار و حتی تردید ندارد.
وی اضافه کرد: امام راحل عظیم الشان این زحمات و مرارت های علما را «جهاد فی سبیل اللّه» نامیده و می فرمایند: «اگر فقهای عزیز نبودند، معلوم نبود امروز چه علومی بعنوان علوم قرآن و اسلام و اهلبیت (علیهم السلام) به خورد توده ها داده بودند. جمع آوری و نگهداری علوم قرآن و اسلام و آثار و احادیث پیامبر بزرگوار و سنّت و سیره معصومین (علیهم السلام) و ثبت و تبویب و تنقیح آنان، در شرایطی که امکانات خیلی کم بوده است و سلاطین و ستمگران در محو آثار رسالت، همه امکانات خویش را به کار می گرفتند، کار آسانی نبوده است که بحمداللّه امروز نتیجه آن زحمات را در آثار و کتب با برکتی همچون «کتب اربعه» و کتاب های دیگر متقدّمین و متأخّرین از فقه و فلسفه، ریاضیات و نجوم و اصول و کلام و حدیث و رجال، تفسیر و ادب و عرفان و لغت و تمامی رشته های متنوّع علوم مشاهده می نماییم. اگر ما نام این همه زحمت و مرارت را «جهاد فی سبیل اللّه» نگذاریم، چه باید بگذاریم؟»
جهاد علمی حوزه و روحانیت برای دستیابی به معرفت ناب دینی
حجت الاسلام حصیری خراسانی، بخش دیگری از جهاد علمی روحانیت، علاوه بر گردآوری و پاسداری از منابع اصلی دین را در ارتباط با فهم درست دین دانست و تصریح کرد: یکی از مهم ترین دغدغه های حوزه های علمیه و روحانیت شیعه، دغدغه فهم درست دین و پیشگیری از بدفهمی و انحراف در حوزه معرفت دینی بوده است. البته خود روحانیت هم مدّعی نیست که معرفت دینی اش مصون از خطاست و هیچ کاستی در آن یافت نمی گردد، بلکه منظور آن است که روحانیت اصیل شیعه، نسبت به فهم صحیح دین به شدت حسّاس و نگران بوده و تلاش وافری در این حوزه کرده است و نتیجه آن هم دستیابی به برترین فهم دینی در مقایسه با فهم سایر افراد و گروه های مدّعی معرفت دینی است.
وی ادامه داد: روحانیت شیعی هیچ وقت فهم دینی خویش را مطلق ندانسته و خط بطلان بر فهم سایر افراد نکشیده، بلکه همواره مشوّق همه افراد برای رویکرد به شناخت مستقیم دین بوده و همینطور هرگاه با افکار و جریان های انحرافی و التقاطی روبرو شده، با صراحت و البته با روش منطقی و معقول تلاش کرده است از آنها جلوگیری نماید. با عنایت به مجموعه این جهاد علمی، تاریخی و سرنوشت ساز، امام خمینی (قدس سره) می فرمایند: «در بعد خدمات علمی حوزه های علمیه سخن بسیار است. بحمداللّه، حوزه ها از نظر منابع و شیوه های بحث و اجتهاد، غنی و دارای ابتکار است. تصور نمی کنم جهت بررسی عمیق همه جانبه علوم اسلامی طریقه ای مناسب تر از شیوه علمای سلف یافت شود. تاریخ بیشتر از هزار ساله تحقیق و تتبّع علمای راستین اسلام، گواه بر ادعای ما در راه بارور ساختن نهال مقدّس اسلام است. همیشه مستضعفان از کوثر زلال معرفت فقهای بزرگوار سیراب شده اند.»
جهاد تبلیغی در ابلاغ پیام الهی به مردم
استاد حوزه علمیه قم ضمن اشاره به این که علما موظّفند که مردم گمراه و منحرف را هدایت کنند و این هدایت به قشر خاصی اختصاص ندارد، خاطرنشان کرد: وقتی دقت کنیم که هدف خلقت و بعثت انبیا این بوده است که انسان ها راه تکامل خویش را بپیمایند، راهی که از راه بندگی خدای متعال و اطاعت از دستورات او حاصل می شود، با عنایت به غرض مولا، اگر امری هم صادر نمی شد، بر روحانیان لازم بود که در راه تحقق بخشیدن به غرض او کوشش کنند، باآنکه آیات و روایات هم در این باب زیادند؛ همچون آیه «نفر» (توبه: ۱۲۲) و روایتی از امام صادق (علیه السلام) که می فرمایند: «در کتاب جدّم، امیرالمؤمنین (علیه السلام) خواندم که خداوند قبل از آنکه برای تحصیل علم از جاهلان پیمان بگیرد، از علما عهد گرفته است که نسبت به جهّال بذل علم نمایند.» فلذا امام راحل در جمع اعضای شورایعالی تبلیغات اسلامی، درباره اهمیت تبلیغ می فرمایند: «انبیا شانشان تبلیغ بوده است. اولیای خدا شانشان تبلیغ بوده است. همه آقایان علمایی که هستند، اینها همه مبلّغین اسلام هستند.»
وی اضافه کرد: ارزش جهاد تبلیغی روحانیت هنگامی بیشتر از پیش آشکار می شود که دقت کنیم در بخش کثیری از تاریخ تشیّع، اساساً اظهار تشیّع، مترادف با شهادت بوده است، تا چه رسد به این که کسی در مقام تبلیغ آن برآید. حضرت امام در پیامی به ملت ایران درباره مرارت ها و سختی هایی که در طول تاریخ بر روحانیت وارد شده است، می فرمایند: «روحانیون مبارز و متعهد به اسلام در طول تاریخ و در سخت ترین شرایط، همواره با دلی پر از امید و قلبی سرشار از عشق و محبت، به تعلیم و تربیت و هدایت نسل ها همّت گماشته اند و همیشه پیشتاز و سپر بلای مردم بوده اند، بر بالای دار رفته اند و محرومیت ها چشیده اند، زندان ها رفته اند و اسارت ها و تبعیدها دیده اند و بالاتر از همه، آماج طعنه ها و تهمت ها بوده اند و در شرایطی که خیلی از روشنفکران در مبارزه با طاغوت به یأس و ناامیدی رسیده بودند، روح امید و حیات را به مردم برگرداندند و از حیثیت و اعتبار واقعی مردم دفاع نموده اند و هم اکنون هم در هر سنگری، از خطوط مقدّم جبهه گرفته تا مواضع دیگر، در کنار مردم اند و در هر حادثه غمبار و مصیبت آفرینی، شهدای بزرگواری را تقدیم نموده اند.»
جهاد سیاسی، خصوصیت منحصر به فرد روحانیت شیعه
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه یکی از خصوصیت های منحصر به فرد روحانیت شیعه، به رغم بار معنایی به ظاهر غیر دنیوی آن، که شاید ناشی از واژه «روحانی» (منسوب به روح) باشد، حضور جدّی اش در مهم ترین مسائل دنیوی، یعنی سیاست است، اضافه کرد: حوزه های علمیه و روحانیت اساساً نهادی به شدت سیاسی است. نگاهی به مقوله ولایت و امامت در مذهب شیعه و ابعاد متعدد آن از قبیل ولایت تکوینی و ولایت و رهبری (زعامت) مبین این نکته است که نه تنها در واژه و اصطلاح «روحانی» بین ماده و معنا تضادی وجود ندارد، بلکه حتی بین آنها رابطه ای وثیق و عمیق است. اصلی ترین و اساسی ترین هدف و انگیزه مهاجمان و مخالفان نظام جمهوری اسلامی، مساله جدا انگاری دین از سیاست است که با بهره مندی از طریق کارهای گوناگون، در جهت اثبات آن گام بر می دارند.
وی اضافه کرد: امام خمینی (قدس سره) شعار «جدایی دین از سیاست» را توطئه اجانب برشمرده، می فرماید: «اولین و مهم ترین حرکت، القای شعار «جدایی دین از سیاست» است که متأسفانه این حربه در حوزه و روحانیت تا اندازه ای کارگر شده است، تا جایی که دخالت در سیاست، دون شأن فقیه و ورود در معرکه سیاسیون، تهمت وابستگی به اجانب را دنبال می آورد». ایشان ضمن اشاره به زمان صدر اسلام، که دیانت با سیاست یکی بود، می فرمایند: «مگر زمان پیغمبر اکرم سیاست از دیانت جدا بود؟ مگر در آن دوره عده ای روحانی بودند و عده دیگر سیاستمدار و زمامدار؟ مگر زمان خلفای حق یا ناحق، زمان خلافت حضرت امیر، سیاست از دین جدا بود؟ دو دستگاه بود؟ این حرف ها را استعمارگران و عمّال سیاسی آنها درست کرده اند تا دین را از تصرّف امور دنیا و از تنظیم جامعه مسلمانان برکنار سازند».
حجت الاسلام حصیری افزود: امام راحل ضمن اشاره به توطئه دشمنان برای القای نظریه «جدایی دین از سیاست» می فرماید: «مسئله «جدا بودن دین از سیاست»، مساله ای که با کمال تزویر و خدعه طرح کردند، حتی بر ما هم مشتبه کردند! حتی کلمه «آخوند سیاسی» یک کلمه فحش است در محیط ما! فلان آخوند سیاسی است! در صورتیکه آقایان خواندند در دعاهای معتبر «ساسة العباد» مع ذلک، از بس تزریق شده است، از بس اشتباهکاری شده است، ما خودمان هم باورمان آمده است که دین از سیاست جداست! آخوند در محراب برود، و شاه هم مشغول دزدی اش باشد!»
وی اضافه کرد: امام راحل در پیامی به روحانیت می فرمایند: «علمای اصیل اسلام هیچگاه زیر بار سرمایه داران و پول پرستان و خوانین نرفته اند و همواره این شرافت را برای خود حفظ نموده اند و این ظلم فاحشی است که کسی بگوید دست روحانیت اصیل طرفدار اسلام ناب محمّدی با سرمایه داران در یک کاسه است. و خداوند کسانی را که این گونه تبلیغ کرده و یا چنین فکر می کنند، نمی بخشد. روحانیت متعهد به خون سرمایه داران زالوصفت تشنه است و هیچگاه با آنان سر آشتی نداشته و نخواهد داشت. عبّاسیان برای سرنگون کردن امویان به شدت از مباحث شیعه امامیه استفاده کردند و خیلی از آخرین خلفای عبّاسی نسبت به تشیّع، اظهار تمایل می کردند.»
لزوم مجهز بودن علما و روحانیت به علوم روز
استاد حوزه علمیه قم در ادامه اضافه کرد: امام راحل (ره)، در مورد مجهّز بودن علما و روحانیت به علم روز می فرمایند: «حوزه ها و روحانیت باید نبض تفکر و نیاز آینده جامعه را همیشه در دست خود داشته باشند و همواره چند قدم جلوتر از حوادث، مهیّای عکس عکس العمل مناسب باشند. چه بسا شیوه های رایج اداره امور مردم در سالهای آینده تغییر کند و جوامع بشری برای حل مشکلات خود، به مسائل جدید اسلام نیاز پیدا کند. علمای بزرگوار اسلام از هم اکنون باید برای این مورد فکری کنند.»
ظلم ستیزی و شهادت طلبی روحانیت
حجت الاسلام حصیری خراسانی ضمن اشاره به این که تعالیم حیات بخش اسلام، پیروان خویش را به آزادگی و زندگی عزتمندانه فرا می خواند و تن به ذلت دادن و ظلم پذیری را برای آنها ممنوع ساخته است، خاطرنشان کرد: چون زلال ترین معارف اسلامی توسط ائمّه اطهار (علیهم السلام) تبیین و تفسیر گردیده، شیعیان از این نظر، از وضعیت ممتازی برخوردار می باشند. پیروان اهلبیت (علیهم السلام) در طول تاریخ، با رهبری و روشنگری عالمان راستین و با درس آموزی از منبع پایان ناپذیر و شعله های هماره نورانی قیام سیدالشهدا علیه السلام با ظلم و ظالمان سر ناسازگاری داشته اند و عزّت را جستجو می کنند.
وی اضافه کرد: این کارنامه با ورود دولت های استعماری و سلطه سلطه گر به ممالک اسلامی رنگ و جلایی خاص گرفت و بخصوص در ایران اسلامی، از نهضت «تحریم تنباکو» توسط میرزای شیرازی به بعد، به موازات پیچیده تر شدن توطئه های سلطه گران، پرچم مبارزه برافراشته تر گردید، چه در انقلاب مشروطه، چه مبارزات استقلال خواهانه شمال و جنوب ایران اسلامی که رهبرانی در کسوت روحانیت داشته و چه نهضت ملّی کردن صنعت نفت که رکن مهم آن روحانی بزرگوار و مبارز آیت اللّه کاشانی بود و هم قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲ که با رهبری امام خمینی (قدس سره) و میدان داری روحانیت مبارز شروع شد و ادامه یافت و به انقلاب اسلامی منتهی گردید و پیروزی را در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ در آغوش گرفت. در همه این قیام ها و مبارزات، نه تنها روحانیت رهبری فکری و ایدئولوژیک را بر عهده داشت، بلکه رهبری میدان مبارزه و جهاد هم بر عهده آنان بود که شهدای بزرگ و فراوان روحانیت در این مبارزات، اسناد زنده و ماندگاری بر این ادعایند.
مدیریت و اداره امور جامعه
استاد حوزه علمیه قم در ادامه خاطرنشان کرد: بعد از آنکه مبارزات وسیع و پیگیر ملت مسلمان ایران به نتیجه رسید و حکومت استبداد فرو ریخت، امام خمینی (قدس سره) با الهام از تعالیم اسلامی و خواست تاریخی ملت، نظام جمهوری اسلامی را بنیان نهادند و همه طبقات و اقشار را به وحدت و هماهنگی و حرکت در جهت مصلحت ملت سفارش کردند و درباره حضور روحانیت در امور اجرایی، تفکر ایشان از آغاز شروع نهضت این بود که روحانیت در کار اجرایی کمتر شرکت نماید و فقط ناظر و پشتوانه امور باشد. ایشان حضور روحانیت را در شورای انقلاب، که متشکل از روحانیان و غیرروحانیان بود، کافی می دانستند»
وی اضافه کرد: شهید مطهّری، که از نظر فکری یکی از نزدیک ترین و برجسته ترین دست پروردگان حضرت امام محسوب می شد، با صراحت بیان داشت: من موافق نیستم حتی در دولت جمهوری اسلامی، روحانیت پست دولتی بپذیرند… روحانیت در همان جای خودش باقی بماند. حتی عضویت دولت اسلامی را هم نپذیرد؛ یعنی در دولت اسلامی هم، که مردمی است روحانیت در صف ملت بماند و دولت را ارشاد و مراقبت و نظارت کند.
استاد حوزه ادامه داد: اما کم کم و با مشخص شدن ضعف ها و سستی های متصدیان امور اجرایی کشور و دولت موقّت، که به طور عمده از جمعیت های ملّی گرا بودند، حضور تدریجی روحانیون در مسائل اجرایی شکل جدّی تر به خود گرفت و حتی مشخص شد که در برخی از جاها، بدون استفاده از حضور و نفوذ روحانیت امکان پیشرفت کارها وجود ندارد.
حجت السلام حصیری اضافه کرد: امام راحل خود با صراحتِ برخاسته از صداقت و محترم دانستنِ مردم، فرمود: «پیش از انقلاب من خیال می کردم وقتی انقلاب پیروز شد افراد صالحی هستند که کارها را طبق اسلام عمل کنند. لذا، بارها گفتم: روحانیون می روند کارهای خودشان را انجام می دهند. بعد دیدم خیر، اغلب آنها افراد ناصالحی بودند و دیدم حرفی که زده ام درست نبوده است. آمدم صریحاً اعلام کردم: من اشتباه کرده ام». ایشان راه آینده را هم این گونه نشان می دهند: «امروز می گویم: مادام که احکام اسلام پیاده نشده است و افراد صالحی نداشتیم تا طبق اسلام عمل کنند، علما باید مشغول به کارهایشان باشند. این یک شأن برای علما نیست که ریاست جمهوری و ریاست دیگری را داشته باشند؛ چون وظیفه است به این کارها می پردازند».
اعتقاد به حضور روحانیت در مسئولیت ها بدون غفلت از علم و تبلیغ
پژوهشگر حوزه اظهار داشت: امام خمینی (قدس سره) در عین حال که از بنای اولیه خود عدول کردند و به ضرورت حضور روحانیت در صحنه مدیریت کشور تصریح نمودند، رسالت اصلی روحانیان را همان فعالیتهای علمی و تحقیقی و تبلیغی می دانند: «ما گمان می کردیم که در میان روشنفکران ما به اصطلاح خوب، اشخاصی پیدا می شوند که متعهدند و حفظ می کنند این را. اگر حالا هم پیدا شد یک همچو اشخاصی، یک همچو جمعیت هایی آقایان پست های مهم تر دارند، می روند سراغ کارشان؛ آقای هاشمی هم می روند، آقای خامنه ای هم می روند و همه کسانی که متصدی هستند. اما ما چه بکنیم امروز، وضع ما، وضع ایران، وضع گرفتاری های داخل و خارج به جوری است که بدون اینها نمی توان اداره کرد این مملکت را.»
حجت الاسلام حصیری ادامه داد: شهید مطهّری هم به صراحت می اظهار داشت: «این انقلاب نیاز زیادی به روحانیت دارد، به شرط آنکه روحانیت وظایف خودش را در آینده انقلاب خوب درک کند. کارش را باید ده برابر کند، تحقیق علمی اش را باید ده برابر کند، تبلیغش را باید ده برابر کند. رابطه اش را با مردم، در جمع مردم آمدن، به میان مردم رفتن، درد مردم را از نزدیک لمس کردن و احساس کردن، اینها را باید چندین برابر کند». او همینطور عقیده داشت: «آینده انقلاب هم اگر بخواهد انشاءاللّه پیروزتر بماند و به نتایج نهایی برسد باز باید روی دوش روحانیت باشد. اگر این پرچمداری از روحانیت گرفته شود و به دست به اصطلاح طبقه روشنفکر بیفتد به عقیده من، یک نسل بگذرد اسلام به کلی مسخ می شود. چرا؟ به جهت اینکه حامل فرهنگ اسلامی باز هم همین طبقه هستند».
خودسازی علمی و عملی لازمه حرکت علما و روحانیون
پژوهشگر حوزه دین با اشاره به اینکه از این حقیقت نباید غفلت کرد که حضور در صحنه های اجرایی و عرصه های عملی برای پیاده کردن احکام اسلام و خدمت به بندگان خدا، با همه اهمیتش، برای حوزویان روبنایی است، تصریح کرد: این روبنا باید بر زیربنایی پولادین و شالوده ای مستحکم قرار گیرد و آن «خودسازی علمی و عملی» طلاب و روحانیون است. سلاح روحانی علم است. ابزاری که روحانیت می خواهد به وسیله آن با دشمن بجنگد، از طریق کتاب و علم و تحصیل به دست می آید. همچنان که رزمنده نباید در جبهه از سلاح خود غافل شود «خُذُواْ حِذْرَهُم …»، روحانی هم باید دائم در فکر سلاح خود باشد؛ یعنی معلومات بیشتری کسب کند تا بتواند به وسیله آنها در دشمن نفوذ کند. علاوه بر سلاح علم، روحانیت باید بگونه ای عمل کند که مردم، حرص نزدن درباره دنیا را در رفتار او کاملاً مشاهده کنند، و دستیابی به این خصوصیت نیازمند تهذیب و افزایش معنویت است.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب